Η ανάπτυξη χρόνιων και εκφυλιστικών νοσημάτων όπως ο καρκίνος, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και αυτοάνοσα νοσήματα, η νόσος Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον μπορεί να οφείλονται, εν μέρει, στο οξειδωτικό στρες.
Στο οξειδωτικό στρες οφείλεται επίσης και η διαδικασία της γήρανσης. Παρά το γεγονός ότι το ανθρώπινο σώμα έχει αναπτύξει μια σειρά μηχανισμών για την εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών, αυτό και μόνο δεν επαρκεί.
Τι είναι όμως οι ελεύθερες ρίζες και από που προέρχονται? Οι ελεύθερες ρίζες είναι υψηλής δραστικότητας μόρια οξυγόνου και ρίζες οξυγόνου που περιέχουν ασύζευκτα ηλεκτρόνια (λείπει 1 ή και περισσότερα ηλεκτρόνια). Το γεγονός αυτό, τα μετατρέπει σε δραστικά και ασταθή μόρια τα οποία ψάχνουν απεγνωσμένα για το ηλεκτρόνιο που τους λείπει και το κλέβουν από οποιοδήποτε κύτταρο του σώματος ή από τον γενετικό μας κώδικα (DNA). Το αποτέλεσμα της παραπάνω διαδικασίας μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή ή/και μετάλλαξη τόσο των κυττάρων όσο και του DNA.
Κάποιες μορφές ελεύθερων ριζών παράγονται φυσιολογικά από τον οργανισμό μας κατά την μεταβολική του λειτουργία και κάποιες μορφές ελεύθερων ριζών παράγονται κατά την έκθεση μας στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στον καπνό του τσιγάρου, στην ηλιακή ακτινοβολία, στο στρες, στα φάρμακα, στα εντομοκτόνα, στα χημικά πρόσθετα των τροφίμων, στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά, στη κακή διατροφή και στις τοξικές ουσίες του περιβάλλοντος.
Τι είναι το οξειδωτικό στρες? Όταν η παραγωγή ελεύθερων ριζών υπερβεί την προστατευτική ικανότητα του αντιοξειδωτικού συστήματος του οργανισμού τότε προκύπτουν μη αναστρέψιμες βλάβες της δομής και λειτουργίας του κυττάρου, ενώ σε επίπεδο οργάνων θα προκύψουν οργανικές δυσλειτουργίες ή ανεπάρκειες, φαινόμενο που ονομάζεται "οξειδωτικό στρες".
Έτσι λοιπόν, δημιουργήθηκε από κορυφαίους επιστήμονες και διαιτολόγους η ιδέα της αντιοξειδωτικής δίαιτας. Της δίαιτας εκείνης δηλαδή που στόχος της είναι να παρέχει επαρκής ποσότητες αντιοξειδωτικών συστατικών ώστε να αδρανοποιούν τις καταστροφικές ελεύθερες ρίζες. Τα αντιοξειδωτικά στοιχεία της διατροφής έχουν την ικανότητα να δωρίζουν το ηλεκτρόνιο που λείπει από τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντας τες έτσι σε ακίνδυνες προς τον οργανισμό μας.
Οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά και ξηρούς καρπούς θεωρούνται εξαιρετικές πηγές αντιοξειδωτικών. Μερικά μέταλλα και βιταμίνες που δρουν ως αντιοξειδωτικά σώματα είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός. Άλλα αντιοξειδωτικά σώματα της διατροφής μας είναι οι πολυφαινολικές ενώσεις, τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και εκατοντάδες άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες.
Ο δείκτης ORAC (OxygenRadicalAbsorbanceCapacity- Ικανότητα Απορρόφησης Ριζών Οξυγόνου) προσμετρά την αντιοξειδωτική ικανότητα των τροφίμων βάσει της αντιοξειδωτικής τους δύναμης. Κάθε τρόφιμο έχει διαφορετική τιμή ORAC, πάντα σε συνάρτηση με τα αντιοξειδωτικά συστατικά που περιέχει.
Το υπουργείο γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) ορίζει ως μέσο όρο πρόσληψης αντιοξειδωτικών στον άνθρωπο τις 4000 μονάδες ORAC ανά ημέρα. Ο τρόπος ζωής και η έκθεση μας σε επιπρόσθετους επιβαρυντικούς παράγοντες όμως είναι αυτά που καθορίζουν το πόσες μονάδες ORAC χρειαζόμαστε καθημερινά για την απενεργοποίηση των ελεύθερων ριζών και τη διασφάλιση της υγείας μας.
