Σύνδρομο Ευερεθίστου Εντέρου (ΣΕΕ)

Ιατρικά η έκφραση κολίτιδα είναι λάθος, γιατί ο όρος κολίτιδα σημαίνει οποιαδήποτε φλεγμονή του εντέρου ανεξαρτήτως αιτιολογίας, είτε είναι λοιμώδους, είτε ανοσολογικής, είτε ισχαιμικής αιτιολογίας. Στις περιπτώσεις αυτές η βιοψία αναδεικνύει βλάβες με πληθώρα φλεγμονωδών στοιχείων και η κολονοσκόπηση αναδεικνύει έλκη ή ερυθρότητα στο βλεννογόνο. Στο ΣΣΕ δεν έχουμε φλεγμονώδη στοιχεία ούτε βλάβες στην ενδοσκόπηση. Η πάθηση είναι επομένως καθαρά λειτουργική, αφού δεν υπάρχει οργανική βλάβη.

Το ΣΕΕ αποτελεί λοιπόν λειτουργική διαταραχή και περιλαμβάνει ομάδα συμπτωμάτων με κυριότερα το χρόνιο κοιλιακό πόνο, την κοιλιακή δυσφορία, το μετεωρισμό και την αλλαγή των συνηθειών του εντέρου (δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή αυτών).

Η συχνότητα του ΣΕΕ υπολογίζεται ότι είναι 7 - 15% στις Δυτικές χώρες. Ενα μεγάλο ποσοστό (33 - 90%) των πασχόντων από ΣΕΕ δεν αναζητά ιατρική βοήθεια. Η ποιότητα ζωής των ασθενών είναι επηρεασμένη και κατώτερη όταν συγκρίνεται με το μέσο πληθυσμό και κατώτερη ή ανάλογη άλλων χρόνιων παθήσεων, όπως είναι η κατάθλιψη, η ΓΟΠΝ (γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος), ο διαβήτης και η νεφρική ανεπάρκεια.

Η ηλικία των ασθενών είναι συνήθως 30 - 50 ετών. Η αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών στις ηλικίες 20 - 40 ετών στους ασθενείς που ζητούν ιατρική βοήθεια είναι ½ - 2,5. Οι γυναίκες εμφανίζουν περισσότερα και σοβαρότερα συμπτώματα, έχουν συχνότερα δυσκοιλιότητα, κατώτερη ποιότητα ζωής και παρουσιάζονται περισσότερο ανθεκτικές στις διάφορες θεραπείες.

Η διάγνωση του συνδρόμου βασίζεται στα κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί και άλλα κριτήρια όπως του Manning και του Kruis.

Rome III criteria:

Υποτροπιάζων κοιλιακό άλγος ή δυσφορία, τουλάχιστον 3 μέρες το μήνα, για τουλάχιστον 3 μήνες το χρόνο και 2 τουλάχιστον από τα παρακάτω :

- Βελτίωση με την αφόδευση

- Εναρξη με αλλαγή στη συχνότηα των κενώσεων

- Εναρξη με αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων

Έναρξη των συμπτωμάτων τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη διάγνωση.

Οι ασθενείς με ΣΕΕ ανάλογα με τη σύσταση των κοπράνων διακρίνονται περαιτέρω σε ασθενείς με προεξέχον σύμτωμα τη διάρροια (IBS - D), σε αυτούς με προεξέχων σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα (IBS - C), σε αυτούς με μεικτό τύπο (IBS - M) και σε αυτούς με τον αδιευκρίνιστο τύπο (IBS - A). Τα όρια ανάμεσα στις υποομάδες δεν είναι πάντα ευδιάκριτα.

Αιτιολογία

Τα αίτια για την εμφάνιση του ΣΕΕ δεν είναι ξεκάθαρα μέχρι στιγμής. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποια υπερευαισθησία στην αισθητική νεύρωση του εντέρου που οδηγεί σε μία υπερβολική αντίδραση όταν το εντερικό τοίχωμα υποστεί διάταση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι λείες μυϊκές ίνες του εντέρου να συσπώνται είτε υπερβολικά, προκαλώντας διάρροια και κωλικοειδείς πόνους, είτε υποτονικά προκαλώντας δυσκοιλιότητα φούσκωμα πόνο και δυσφορία. Ερευνητές ενοχοποιούν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα το οποίο έχει νευρικές συνδέσεις με το έντερο, διαταραχές του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος, το ανοσοποιητικό, ενώ πολύ πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη (βρίσκεται σε σημαντική ποσότητα στο γαστρεντερικό σωλήνα), διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον περισταλτισμό και την κινητικότητα του εντέρου.

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση του ΣΕΕ αποτελούν:

Συναισθηματικό stress και άγχος
Κατάθλιψη
Αϋπνίες
Δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες
Κατάχρηση υπακτικών φαρμάκων
Προηγηθείσα λοίμωξη του εντέρου

Θεραπεία

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΕΕ έχει πολλές παραμέτρους και περιλαμβάνει :

Φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων -που μπορεί να χορηγηθούν ανάλογα με τον τύπο του ΣΕΕ - όπως σπασμολυτικά, αντιδιαρροϊκά, ευκινητικά του εντέρου, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, με άλλοτε άλλα αποτελέσματα ενώ αρκετές φορές τα οφέλη τους είναι περιορισμένα.
Αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Ενώ δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι διατροφικοί κανόνες, συστήνεται ισορροπημένη διατροφή και προτείνεται ό,τι ενοχλεί τον κάθε ασθενή να το αποφεύγει, ειδικά κατά την περίοδο των κρίσεων.
Αλλαγή τρόπου ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής που θα στοχεύει στη μείωση του stress, του άγχους και στην καταπολέμηση της αϋπνίας και θα προσφέρει χαλάρωση και ευφορία. Η άσκηση, η ενασχόληση με πράγματα που μας ευχαριστούν, η ψυχοθεραπεία είναι τρόποι που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και θα μειώσουν την ένταση της καθημερινότητας.
Θεραπεία κατάθλιψης. Πολλές φορές μία κατάθλιψη μπορεί να μην εκδηλωθεί με τυπικά συμπτώματα, αρχικά τουλάχιστον, και να κάνει την εμφάνισή της με σωματικά συμπτώματα όπως αυτά του ΣΕΕ ή μπορεί και να συνυπάρχουν τα τελευταία με αυτά της κατάθλιψης.

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω την αξία της σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ Ιατρού-Πάσχοντος.

Δημήτριος Ε. Καραπιπέρης

Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος - Επεμβατικός Ενδοσκόπος

Μετεκπαιδευθείς στο “St. Mark’s Hospital of London”

Υπεύθυνος Γαστρεντερολογικού Τμήματος στο Πολυϊατρείο “ΙΑΤΡΟΣΗΜΟ”

Συνεργάτης Ιατρικού Κέντρου Αθηνών