«ΔΕΠΥ: Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα» Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς;

Ακούμε για παιδιά που έχουν διάσπαση  προσοχής και υπερκινητικότητα ή αλλιώς ΔΕΠΥ, αλλά περί τίνος πρόκειται; Πολλές φορές μας προβληματίζουν διάφορες συμπεριφορές των παιδιών, η απόδοσή τους στο σχολείο, το γεγονός ότι μπορεί ένα παιδί να είναι πάρα πολύ ζωηρό, αλλά πότε πρόκειται για Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα;

To βασικό χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ είναι η απροσεξία και η  υπερκινητικότητα/παρορμητικότητα. Για να διαγνωσθεί ένα παιδί με ΔΕΠΥ θα πρέπει να παρατηρηθούν 6 ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα της απροσεξίας, της υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας  ή συνδυασμός τους και να επιμένουν για τουλάχιστον 6 μήνες σε βαθμό που είναι δυσπροσαρμοστικός και  δεν συμφωνεί με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού.

Απροσεξία

1. Το παιδί αδυνατεί να εστιάσει την προσοχή του σε μια δραστηριότητα ή σε λεπτομέρειες και συχνά στο σχολείο και σε άλλα πλαίσια κάνει λάθη απροσεξίας
2. Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του στα καθήκοντά του ή ακόμα και στο παιχνίδι
3. Συχνά φαίνεται να μην ακούει όταν του απευθύνονται
4. Αδυνατεί να ακολουθήσει κανόνες και οδηγίες και να ολοκληρώσει εργασίες ή άλλες δραστηριότητες στις οποίες έχει εμπλακεί
5. Δυσκολεύεται να οργανωθεί
6. Αποφεύγει καθήκοντα που απαιτούν σταθερή και διαρκή νοητική προσπάθεια όπως σχολικές εργασίες ή προετοιμασία για το σχολείο στο σπίτι
7. Συχνά διασπάται πολύ εύκολα η προσοχή του από εξωτερικά ερεθίσματα
8. Συχνά ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες

Υπερκινητικότητα

1. Πολλές φορές κουνά νευρικά χέρια & πόδια ή στριφογυρνά στη θέση του
2. Στο σχολείο  συχνά σηκώνεται από τη θέση του παρότι δεν είναι αναμενόμενο
3. Πολλές φορές μπορεί να τρέχει πέρα δώθε ή να σκαρφαλώνει με τρόπο υπερβολικό σε καταστάσεις όπου κάτι τέτοιο δεν είναι αναμενόμενο (σε εφήβους & ενήλικες μπορεί αυτό να γίνεται εμφανές μέσα από ένα γενικό αίσθημα κινητικής ανησυχίας
4. Μιλά υπερβολικά
5. Συχνά δυσκολεύεται να παίζει ή να εμπλακεί σε δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου

Παρορμητικότητα

1. Συχνά πριν καν ολοκληρωθεί μία ερώτηση το παιδί ξεστομίζει απερίσκεπτες απαντήσεις
2. Παρουσιάζει δυσκολίες όταν χρειάζεται να περιμένει τη σειρά του
3. Συχνά διακόπτει τους άλλους ή παρεμβαίνει απρόσκλητα σε παιχνίδια

Η εικόνα που μπορεί να δείχνουν τα παραπάνω άτομα ποικίλει ανάλογα με την ηλικία. Ένα παιδάκι 4-6 ετών μπορεί να τρέχει μέσα στο σπίτι σαν τρελό, να περνά το δρόμο χωρίς να κοιτάξει αριστερά-δεξιά, να σκαρφαλώνει πάνω στα έπιπλα, να ψάχνει τις τσάντες των επισκεπτών κ.α. Ενώ αργότερα, στο σχολείο, μπορεί το ίδιο παιδάκι στην ηλικία των 10 ετών, να ξεχνά τα βιβλία του και τα πράγματά του, να μην ακολουθεί κανόνες στα ομαδικά παιχνίδια, να αφαιρείται συχνά κ.α. Είναι σύνηθες τα άτομα με ΔΕΠΥ, να εμφανίζουν και κάποια προβλήματα συμπεριφοράς όπως εκρήξεις θυμού, ανυπομονησία, ισχυρογνωμοσύνη, έντονη απαιτητικότητα, να υφίστανται απόρριψη και να παρουσιάζουν χαμηλή επίδοση στα μαθήματα.

Πώς όμως επηρεάζει η ΔΕΠΥ την καθημερινότητα του παιδιού και της οικογένειας;

• Τα παιδιά δυσκολεύονται να αναπτύξουν κοινωνικές σχέσεις με συνομηλίκους τους και συχνά ακόμα κι αν το κάνουν λόγω της ιδιοσυγκρασίας τους είναι πολύ πιθανό να απορριφτούν από τα άλλα παιδιά.
• Πολλές φορές η απόρριψη από τους συνομιλήκους τους οδηγεί  σε αισθήματα αποξένωσης και μοναξιάς.
• Συχνά τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι πολύ πιθανό να εκδηλώσουν άγχος συχνότερα και σε μεγαλύτερα επίπεδα από τα άλλα παιδιά, καθώς και να εμπλακούν σε παραβατικές συμπεριφορές κατά τη εφηβεία.
• Παρότι συνήθως η νοημοσύνη του παιδιού με ΔΕΠΥ είναι φυσιολογική ή υψηλότερη από το μέσο όρο, συχνά παρουσιάζουν δυσκολίες μάθησης λόγω των προβλημάτων οργάνωσης που παρουσιάζουν και της έλλειψης προσοχής.
• Πολλές φορές οι γονείς βιώνουν αισθήματα αποτυχίας και απογοήτευσης γιατί οι προσπάθειές τους να «συνετίσουν» το παιδί αποβαίνουν άκαρπες
• Συνήθως στο σπίτι μπορεί να δημιουργούνται προβλήματα με τα αδέρφια τους καθώς και αυτά συχνά γίνονται ανυπάκουα λόγω της τεταμένης κατάστασης που επικρατεί.

Θεραπεία

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα εξασθενούν στην εφηβεία και στην μετέπειτα ενήλικη ζωή. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό κατά την παιδική ηλικία όπου είναι ιδιαίτερα εμφανείς οι δυσκολίες του παιδιού όσο και της οικογένειας, να επικεντρωθούμε σε λύσεις που συμπεριλαμβάνουν γονείς και εκπαιδευτικούς, στοχεύοντας σε μια αλλαγή προς το καλύτερο. Η θετική ενίσχυση, η οριοθέτηση στη συμπεριφορά, η διατήρηση ρουτίνας, το σταθερό οικογενειακό περιβάλλον, η κοινή πορεία των γονιών στο σπίτι και η συνεργασία με το δάσκαλο είναι ενδεικτικά μερικά από τα οποία μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βελτιωθεί η κατάσταση. Η γνώμη και η βοήθεια ενός ειδικού είναι πολύ σημαντική καθώς συχνά η προβληματική συμπεριφορά του παιδιού με ΔΕΠΥ μπορεί να ενισχυθεί αν ευνοηθεί από το εκάστοτε οικογενειακό ή κοινωνικό πλαίσιο.