Η γυναικεία κατάθλιψη είναι μία από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές παθήσεις της εποχής μας.
Στην καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας. Όταν μία γυναίκα έχει κατάθλιψη συνήθως περιγράφει τον εαυτό της ως λυπημένο, απεγνωσμένο, αποθαρρυμένο και απογοητευμένο.
Γενικά τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να είναι τα εξής:
1.Καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας ή και όλη την ημέρα, συνεχόμενα-καθημερινά, για διάστημα τουλάχιστον 2 εβδομάδων.
2.Απώλεια της ευχαρίστησης και μείωση του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που στο παρελθόν παρείχαν ευχαρίστηση.
3.Άγχος που εκδηλώνεται με τη μορφή εσωτερικής δυσφορίας ή φόβου.
4.Κόπωση, εξάντληση, απώλεια ενέργειας που οδηγεί συχνά σε αδράνεια.
5.Ανημπόρια, έλλειψη ελπίδας κι απαισιοδοξία για το μέλλον.
6.Δυσκολία στη συγκέντρωση, τη σκέψη και τη λήψη αποφάσεων.
7.Αισθήματα και σκέψεις διαρκούς ενοχής, αναξιότητας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
8.Διαταραχές ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία ή πολύ πρωινή αφύπνιση).
9.Διαταραχές της όρεξης για φαγητό. Απώλεια ή αύξηση βάρους. Η μεταβολή του βάρους χρειάζεται να είναι μεγαλύτερη από το 5% του βάρους του σώματος σε ένα μήνα.
10.Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης.
11.Ψυχοσωματικά συμπτώματα, που δεν έχουν οργανική αιτία, π.χ. πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση ή στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία.
12.Εμμονή σε σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας, που προέρχονται από αισθήματα απελπισίας. Βέβαια πρέπει να σημειωθεί, ότι σε γυναίκες με βαριά κατάθλιψη, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος αυτοκτονίας.
Ενδεικτικά υπάρχουν τρεις κύριες μορφές κατάθλιψης που επηρεάζουν τις γυναίκες:
1.Μείζων κατάθλιψη. Όπως και η γρίπη, η μείζων κατάθλιψη έχει μία αρχή, μία μέση και ένα τέλος. Σε αντίθεση με τη γρίπη, κατάθλιψη συχνά διαρκεί για μήνες. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, τείνει να επανεμφανιστεί. Κάθε επανεμφάνιση τείνει να διαρκεί περισσότερο και είναι πιο εξουθενωτική από την προηγούμενη.
2.Χρόνια κατάθλιψη. Χρόνια κατάθλιψη είναι μία χαμηλού βαθμού, μακροχρόνια κατάθλιψη που μπορεί να συνεχιστεί για χρόνια. Μακροπρόθεσμα, χαμηλού βαθμού κατάθλιψη είναι επίσης γνωστή και ως δυσθυμία, η οποία είναι μια διαταραχή της διάθεσης.
3.Μανιοκατάθλιψη. Εδώ τα χαμηλά επίπεδα της κατάθλιψης μπορεί να εναλλάσσονται με ημέρες ή εβδομάδες από την μανία ακραίων συναισθημάτων και εξάρσεων, αδικαιολόγητων μεγαλεπήβολων σκέψεων, και, μερικές φορές, καταστροφικών ενεργειών. Αυτή είναι επίσης γνωστή και ως διπολική κατάθλιψη. Επειδή η μανιοκαταθλιπτική γυναίκα κυμαίνεται από ένα συναισθηματικό πόλο (κάτω) για το αντίθετο πόλο (επάνω) σε απρόβλεπτες, ταχείες εναλλαγές. (Αντίθετα, η μείζων κατάθλιψη είναι μονοπολική - επικεντρώνεται σε ένα μόνο πόλο: προς τα κάτω).
Γενικά η γυναικεία κατάθλιψη μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που ενεργούν μόνοι τους ή και συντονισμένα. Μπορεί να οφείλεται στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, ως αντίδραση σε διάφορες καταστάσεις (όπως π.χ. είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή η μετακόμιση από ένα σπίτι σε ένα άλλο). Βέβαια και ένα μονότονο περιβάλλον μπορεί να είναι επίσης καταθλιπτικό. Όταν μία γυναίκα δεν μπορεί να ελέγξει το περιβάλλον της (οικογενειακό ή επαγγελματικό), η κατάσταση αυτή μπορεί να φέρει αισθήματα αδυναμίας και εξάντλησης. Οικογενειακές διαφωνίες ή οικονομικές δυσκολίες μπορεί να επιφέρουν κατάθλιψη. Άλλα αίτια κατάθλιψης είναι οι κλιματικές συνθήκες, όπως η βροχή ή η συννεφιά, η μοναξιά και το αίσθημα ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν νοιάζονται για εμάς. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες.
Μερικές φορές η κατάθλιψη μπορεί να προκληθεί και από εσωτερικά προβλήματα. Για παράδειγμα πεσιμιστικές ιδέες ή έλλειψη αυτοσεβασμού μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Τέλος η κατάθλιψη ενδέχεται να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες. Αυτοί βέβαια ποικίλουν (π.χ. μπορεί να είναι νευρολογικοί, ορμονικοί και εποχιακοί παράγοντες), και μπορεί να σχετίζονται με κάποια ασθένεια.
Η άσκηση βοηθάει στην καταπολέμηση του άγχους και της γυναικείας κατάθλιψης. Αρκετές έρευνες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης και γενικά σε φυσικές δραστηριότητες, μειώνουν τα επίπεδα της κατάθλιψης. Οι γυναίκες με κατάθλιψη τείνουν να κάνουν καθιστική ζωή και να μην ασχολούνται με φυσικές δραστηριότητες. Έτσι, τίθεται ένα ερώτημα αν είναι η κατάθλιψη που δημιουργεί τάσεις αδράνειας ή αν η καθιστική ζωή επιτείνει το πρόβλημα της κατάθλιψης. Βεβαίως, είναι πλέον παραδεκτό, ότι οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωματική και την ψυχική υγεία. Επιπλέον, οι γυναίκες που είναι κινητικά δραστήριες έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.
Οι γυναίκες που έχουν ήδη κατάθλιψη, μπορούν και πρέπει να προσφύγουν σε ψυχολογική υποστήριξη, αλλά ταυτόχρονα μπορούν επίσης να βοηθηθούν ουσιαστικά με κάποια μορφή άσκησης. Δεδομένου, ότι με την άσκηση ενεργοποιούνται εσωτερικά, να παλέψουν μόνες τους και να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους. Μέσα από από την άσκηση, οι γυναίκες καταλαβαίνουν, ότι όσο προσπαθούν, τόσο βελτιώνονται. Και αυτό το πετυχαίνουν αυτό μόνες τους, χωρίς εξωτερική βοήθεια. Μόλις το καταλάβουν αυτό, αυξάνεται η σιγουριά και η αυτοπεποίθησή τους. Και εν συνεχεία πολύ γρήγορα αυτή η αίσθηση μεταφέρεται σταδιακά σε καθημερινά πράγματα και έννοιες, στη δουλειά, στο σπίτι και γενικά στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Κλινικές έρευνες, έχουν δείξει ότι η σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης και ανάπτυξης κατάθλιψης, να περιορίσει τα συμπτώματα ελαφριάς και μέτριας κατάθλιψης, καθώς και επιλόχειας κατάθλιψης. Μέσα από την άσκηση, επέρχεται επίσης ο έλεγχος του βάρους και η βελτίωση της σωματικής εικόνας. Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζονται ταυτόχρονα και τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Σε γενικές γραμμές, η συμμετοχή σε κάποιο είδος άσκησης και ανεβάζει τη διάθεση και οδηγεί στη μείωση των επιπέδων της κατάθλιψης. Η άσκηση αλλάζει τη διάθεση, μέσω της ρύθμισης του άγχους, της βελτίωσης της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης, αλλά και της εικόνας του σώματος. Επίσης, η άσκηση, αλλάζει ή ρυθμίζει καλύτερα μια σειρά φυσιολογικών μηχανισμών στις γυναίκες με κατάθλιψη, όπως είναι η έκκριση των ενδορφινών, οι αυξομειώσεις στη θερμοκρασία του σώματος, κτλ.
Όλες οι μορφές άσκησης βοηθάνε εξίσου. Η αερόβια αλλά και η αναερόβια άσκηση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της κατάθλιψης. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της κατάθλιψης η άσκηση αντοχής (μεγάλης διάρκειας και χαμηλής έντασης), όπως το περπάτημα, το χαλαρό τρέξιμο, το ποδήλατο, το κολύμπι κλπ. Αλλά και η άσκηση με βάρη μπορεί, επίσης, να επιφέρει θετικά αποτελέσματα, ενώ και ο συνδυασμός άσκησης αντοχής και άσκησης με βάρη έχει θετικά αποτελέσματα. Οποιαδήποτε κι αν είναι η μορφή της άσκησης θα πρέπει να επαναλαμβάνεται 3-5 φορές την εβδομάδα, έτσι ώστε να δρα ευεργετικά για τον οργανισμό. Πάντως δεν έχουν βρεθεί αρνητικές επιδράσεις της άσκησης σε γυναίκες με κατάθλιψη. Και στην πραγματικότητα, όλες οι μορφές άσκησης είναι το ίδιο αποτελεσματικές.
Κάποιοι ερευνητές, μάλιστα, έχουν χρησιμοποιήσει την άσκηση ως μέσο θεραπείας σε γυναίκες με βαριά κατάθλιψη και έχουν βρει ότι μειώνει τα συμπτώματά σε τέτοιο βαθμό, ώστε υποστηρίζουν πως θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η άσκηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για τη θεραπεία της γυναικείας κατάθλιψης. Λόγω του ´´στίγματος´´ της κατάθλιψης, πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι ζητώντας βοήθεια συνεπάγεται κάποιο είδος έλλειψης και αδυναμίας του χαρακτήρα τους. Αναζητώντας όμως βοήθεια για μια ασθένεια (οποιαδήποτε ασθένεια) δεν συνεπάγεται την έλλειψη ή την αδυναμία ψυχικού, σωματικού, συναισθηματικού ή ηθικού χαρακτήρα. Αντίθετα, χρειάζεται μεγάλο θάρρος να προσφύγει κανείς στους ειδήμονες, και να ζητήσει τις συμβουλές και την κατεύθυνση τους.
Γι' αυτό άλλωστε για μια πιο συστηματική υποστήριξη των γυναικών με κατάθλιψη, υπάρχει ανάγκη συνδυασμού της άσκησης με άλλες μορφές θεραπείας, όπως είναι η ψυχανάλυση, οι ομάδες συζήτησης, οι ομάδες αυτο-βοήθειας ή άλλες γνωστικές θεραπείες. Ίσως, μερικά ψυχολογικά προβλήματα, όπως αυτά που σχετίζονται με την κατάθλιψη να χρειάζονται απλά, μια εσωτερική ενεργοποίηση από τις ίδιες τις γυναίκες, για να μετριασθούν. Η άσκηση και η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες προσφέρουν αυτή την ενεργοποίηση. Η δυσκολία, βέβαια, για τις γυναίκες με κατάθλιψη, είναι να πεισθούν για την αξία τόσο της ψυχανάλυσης όσο και της άσκησης.
Όλες οι μορφές άσκησης έχουν μέσα τους το στοιχείο του παιχνιδιού, της διασκέδασης και της εκτόνωσης. Από τη στιγμή που μια γυναίκα θα αρχίσει να γυμνάζεται, επικοινωνεί με άλλους, ενεργοποιείται πνευματικά και σωματικά, αντιλαμβάνεται αλλαγές στο σώμα της και τη διάθεσή της. Στην κατεύθυνση αυτή υπάρχει ένα καλό και ένα κακό. Το κακό είναι ότι η συμμετοχή στις φυσικές δραστηριότητες δεν είναι ένα χάπι που πρέπει να πάρει κανείς γρήγορα και εύκολα και αμέσως εξαφανίζονται όλα. Το καλό είναι ότι στις μέρες μας οι φυσικές δραστηριότητες δεν έχουν πλέον το οικονομικό κόστος που είχαν άλλοτε. Σε όλους τους Δήμους, έχουν δημιουργηθεί διάφορα τμήματα άθλησης και φυσικών δραστηριότητών, (που περιλαμβάνουν διάφορες μορφές άσκησης: από χορό, τένις, μέχρι πιλάτες, γιόγκα και ζούμπα), αρκεί να ενδιαφερθεί κάποιος να ρωτήσει και να ενημερωθεί από την Δημοτική αρχή της περιοχής του.
Και ας μην κρυβόμαστε, ο λόγος που δεν ασκούμαστε εμείς οι γυναίκες δεν είναι ούτε η έλλειψη χρόνου, λόγω δουλειάς,ούτε τα παιδιά και το νοικοκυριό. Είναι καθαρά αμέλειά μας. Οφείλουμε να αφιερώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο. Μπορούμε να πάμε για περπάτημα ή για τρέξιμο είτε μόνες μας είτε παρέα με μια φίλη μας. Τόσο απλά. Αρκεί να το αποφασίσουμε και να το καθιερώσουμε. Άλλωστε εμείς οι γυναίκες άμα θέλουμε κάτι το πετυχαίνουμε.
Ζωγραφιά Αντωνιάδου
Ψυχαναλύτρια-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.