Η οικογένεια είναι ένα δυναμικό σύστημα όπου το κάθε μέλος επηρεάζει και επηρεάζεται από τα υπόλοιπα
. Οι συμπεριφορές και οι δράσεις των μελών μέσα στην οικογένεια δεν είναι δράση-αντίδραση, αλλά φανταστείτε ότι ανήκουν σε ένα κύκλο, μέσα στον οποίο η συμπεριφορά κάποιου μέλους να πυροδοτεί την αντίδραση κάποιου άλλου και ένα τρίτο μέλος αλληλεπιδρά προκαλώντας μια νέα συμπεριφορά στους άλλους. Τα καινούρια μέλη σε μια οικογένεια είναι τα παιδιά, και η παρουσία τους μπορεί να επιφέρει πολλές αλλαγές στη σχέση του ζευγαριού είτε αναγκαστικά είτε ηθελημένα.
Οι περισσότεροι γονείς υποστηρίζουν ότι θα έκαναν τα πάντα για να είναι τα παιδιά τους καλά και ευτυχισμένα, αλλά εγώ αναρωτιέμαι, η σχέση σας με τον/την σύντροφό σας; Που βρίσκεται σε αυτήν τη λίστα με «τα πάντα»; Στην αρχή, κάπου στη μέση ή στο τέλος;
Αν παρατηρήσετε τον άνθρωπο μέσα από ένα πρίσμα ψυχολογικής δομής, θα δείτε 2 κομμάτια/πλευρές του εαυτού, το κομμάτι της αφοσίωσης και το κομμάτι των αναγκών. Το κομμάτι της αφοσίωσης είναι υπεύθυνο για την ανατροφή των παιδιών, για να κάνει το σωστό, να προσφέρει και μέσα από την αφοσίωσή του στους άλλους να καταξιώνεται, να τρέφεται και να συνεχίζει να προσφέρει. Το κομμάτι το οποίο συνήθως παραμελείται είναι το κομμάτι των αναγκών. Η ανάγκη για διασκέδαση, για χαλάρωση, για προσωπική φροντίδα, για συντροφικότητα, για πάθος, για έρωτα, ή ακόμα και η ανάγκη για ένα ταξίδι, για κοινωνικές επαφές, για εκτόνωση.
Πολλές φορές οι άνθρωποι διαπιστώνουμε ότι ο/η σύντροφός μας έχει αλλάξει πάρα πολύ μετά τη γέννηση των παιδιών, κι αυτό γιατί συχνά ο ρόλος του γονέα επιβάλλει την αποδυνάμωση και την παραμέληση της πλευράς των αναγκών, ως κάτι απαραίτητο για να αντεπεξέλθουμε στην καθημερινότητα ως γονείς. Η λύση δε βρίσκεται στα άκρα αλλά κάπου στη μέση. Ουσιαστικά δηλαδή χρειάζεται να φροντίζουμε τα 2 αυτά κομμάτια μας ως ισάξιες πλευρές του εαυτού μας, σεβόμενοι και αυτά που πρέπει να προσφέρουμε αλλά και αυτά που έχουμε ανάγκη εμείς οι ίδιοι αλλά και η σχέση μας.
Αναλογιστείτε για λίγο τη δική σας σχέση με το σύντροφό σας. Είναι όμορφη, είναι κουρασμένη, είναι αδύναμη, είναι άρρωστη; Της δίνουμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά και φανταζόμαστε αν είναι έτσι, τότε εγώ ή και ο σύντροφός μου μαζί τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να την κάνουμε να αλλάξει, να είναι π.χ. δυνατή ή όμορφη ή και τα 2; Μία σχέση μπορεί να ξεκινήσει όμορφη, διασκεδαστική, παιχνιδιάρικη και να καταλήξει να χάσει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία είχε αρχικά. Αναρωτηθείτε, τα κριτήρια με τα οποία διαλέξαμε τον/την σύντροφό σας, πλέον πληρούνται, κι αν όχι τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να ξυπνήσουμε αυτό που κοιμάται;
Πως η σχέση με το σύντροφό μας επηρεάζει τα παιδιά;
Μέσα από την οικογένεια και τα παιδιά ως μέλη της καλύπτουν βιολογικές, κοινωνικές και ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες ενώ παράλληλα διαμορφώνoυν την προσωπική τους ταυτότητα. Οι γονείς μέσα από τις αλληλεπιδράσεις τους και τη σχέση τους με το παιδί αλλά και μεταξύ τους ως ζευγάρι, του προσδίδουν ασφάλεια, του δίνουν αυτοπεποίθηση, στήριξη, αγάπη. Φανταστείτε ένα ζευγάρι το οποίο δείχνει στο παιδί ότι οι γονείς του έχουν μια σχέση ρευστή, ότι σήμερα μπορεί να είναι όλοι μαζί μια οικογένεια αλλά αύριο μπορεί να μην είναι, ότι δεν υπάρχουν κανόνες στο σπίτι από τον μπαμπά και τη μαμά. Αυτό το παιδί μάλλον θα ήταν ανοριοθετημένο, δεν θα είχε τους γονείς του ως πλαίσιο αναφοράς, θα ένιωθε μόνο, ανασφαλές και πολύ πιθανό μέσα από την συμπεριφορά του να προσπαθούσε να δείξει στους γονείς του να αλλάξουν ή να προσπαθούσε να καλύψει τις συναισθηματικές του ανάγκες με άλλους τρόπους (π.χ. εκφοβίζοντας τα παιδιά στο σχολείο ώστε το ίδιο να νιώθει δυνατό, ή αργότερα στην εφηβεία να κάνει χρήση ουσιών κ.α.).
Οι γονείς επίσης δείχνουν στο παιδί πώς φέρονται 2 άτομα που έχουν συντροφική σχέση και λειτουργούν για τα παιδιά ως πρότυπο είτε για τη δική τους συμπεριφορά μέσα στις σχέσεις αργότερα ως ενήλικες, είτε ως μίμηση προτύπων συμπεριφοράς με τους φίλους, στο σχολείο και στις κοινωνικές τους συναναστροφές γενικότερα. Φανταστείτε ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου κανείς δε σέβεται τον άλλο και πάντα έχει δίκιο ίσως ο πιο μεγαλόσωμος στην οικογένεια (π.χ. πατέρας, ή ο μεγαλύτερος αδελφός). Τότε το πιο πιθανό είναι το παιδί αυτό να μην σέβεται τους άλλους και είναι πολύ πιθανό να προσπαθήσει να δείξει ότι είναι πιο δυνατός/ή σε ένα άλλο πλαίσιο από αυτό της οικογένειας όπως π.χ. στο σχολείο.
Τέλος, η σχέση των γονιών μεταξύ τους λειτουργεί και ως πρότυπο για τη διαχείριση συγκρούσεων στην οικογένεια. Αν μέσα στο σπίτι επικρατούν φωνές, φασαρία και οι συγκρούσεις καταλήγουν σε καβγάδες, το παιδί θα μάθει με αυτόν τον τρόπο να διαχειρίζεται τις συγκρούσεις με τους φίλους, τους συμμαθητές και αργότερα με τις/τους συντρόφους του.
Τα ευτυχισμένα παιδιά δεν προέρχονται από τέλειες οικογένειες, από οικογένειες με οικονομική άνεση ή από οικογένειες που δεν έχουν προβλήματα. Η ευτυχία για να μπορέσει να εμφανιστεί, πρέπει να υπάρχει ως προοπτική μέσα στο σύστημα της οικογένειας και οι γονείς να την έχουν ως στόχο φροντίζοντας παράλληλα να μην παραμελούν την προσωπική τους ευτυχία μέσα από τη σχέση τους.