Τα λιπαρά τρόφιμα μπορεί να είναι εθιστικά, ακριβώς όπως η κοκαΐνη.
Ολοένα και περισσότερες έρευνες σε πανεπιστήμια και κρατικά εργαστήρια δείχνουν ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα ζαχαρούχα ποτά δεν είναι απλά ανθυγιεινά, αλλά μπορούν να επηρεάσουν τον εγκέφαλο με τρόπους που μοιάζουν με τον εθισμό στην κοκαΐνη, στη νικοτίνη και άλλα ναρκωτικά.
Η ιδέα ότι τα τρόφιμα μπορεί να είναι εθιστικά δεν ήταν στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος πριν από μια δεκαετία. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει και οι έρευνες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα έχουν αρχίσει να "ζεσταίνονται". Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι τα λιπαρά και υδατανθρακούχα τρόφιμα και ποτά μπορούν να προκαλέσουν εθιστική συμπεριφορά στα ζώα. Εγκεφαλογραφήματα σε παχύσαρκα άτομα αποκαλύπτουν διαταραχές στα κυκλώματα ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου, παρόμοιες με αυτές που προκαλούν οι ναρκωτικές ουσίες.
Είκοσι οκτώ επιστημονικές μελέτες σχετικά με τον εθισμό που προκαλούν τα τρόφιμα δημοσιεύτηκαν κατά το 2011. Δεδομένου ότι τα στοιχεία για αυτή την υπόθεση ολοένα και αυξάνονται, η επιστήμη που μελετά τον εθισμό των τροφίμων θα γίνει σοβαρό εμπόδιο στη βιομηχανία των τροφίμων και των ποτών. Εάν τα λιπαρά τρόφιμα, τα σνακ και τα ποτά που περιέχουν επιπρόσθετα γλυκαντικά, όπως ζάχαρη και υψηλό σε φρουκτόζη σιρόπι καλαμποκιού, αποδειχθούν εθιστικά, οι εταιρείες τροφίμων έχουν να αντιμετωπίσουν μια μακροχρόνια μάχη με σκοπό την ασφάλεια των καταναλωτών.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η παχυσαρκία είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο παγκόσμιο πρόβλημα. Στις ΗΠΑ, το ένα τρίτο των ενηλίκων και το ένα τέταρτο των εφήβων και παιδιών είναι παχύσαρκα. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι σχεδόν παρόμοια με αυτή των ΗΠΑ και τείνει να χειροτερεύει συνεχώς. Σε μελέτη του 2009 διαπιστώθηκε ότι η μέτρια παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά δύο έως τέσσερα χρόνια ενώ η σοβαρή παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά τουλάχιστον δέκα χρόνια. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η παχυσαρκία ενισχύει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη, οστεοαρθρίτιδας και ορισμένων μορφών καρκίνου.
Οι υδατάνθρακες και τα λίπη βέβαια, ήταν και είναι παρούσα στη διατροφή του ανθρώπου και το σώμα μας έχει προγραμματιστεί έτσι ώστε να τα επιθυμεί. Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα είναι ότι η σύγχρονη επεξεργασία δημιουργεί τρόφιμα με υψηλά επίπεδα απλών υδατανθράκων και βλαβερών λιπών, μειώνοντας ταυτόχρονα τα επίπεδα των θρεπτικών ουσιών. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων των εν λόγω επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που ο εγκέφαλος τα αντιλαμβάνεται και αυτές οι αλλαγές μοιάζουν λίγο πολύ με τον εθισμό. Η συνεχής διέγερση με τα νόστιμα και θερμιδικά πυκνά τρόφιμα μπορεί να απευαισθητοποιήσει τα κυκλώματα του εγκεφάλου, οδηγώντας τους ανθρώπους στο να τα επιθυμούν και να τα καταναλώνουν σε μεγάλες ποσότητες θέλοντας να διατηρήσουν μια σταθερή κατάσταση ευχαρίστησης.
Σε μελέτη του 2010, οι επιστήμονες τάιζαν ποντίκια με μια σειρά από λιπαρά και γλυκά τρόφιμα όπως μπέικον, λουκάνικα, μπισκότα, σοκολάτες κλπ. Τα ποντίκια είχαν πρόσβαση σε αυτά τα τρόφιμα μόνο για μια ώρα την ημέρα ενώ είχαν στη διάθεσή τους και μια δεύτερη, θρεπτική τροφή όλο το εικοσιτετράωρο. Το πείραμα έδειξε ότι τα ποντίκια προτιμούσαν να φάνε μόνο την ώρα που είχαν πρόσβαση σε αυτά τα γλυκά-λιπαρά τρόφιμα και αυτή η δίαιτα φάνηκε να προκάλεσε παρόμοιο εθισμό με αυτόν στην κοκαΐνη.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι βλάβες στα κέντρα ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου μπορούν να συμβούν όταν οι άνθρωποι καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες τέτοιων τροφίμων.
Την ίδια χρονιά, ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου Πρίνστον πραγματοποίησαν μία έρευνα για να διαπιστώσουν κατά πόσο τα ποντίκια μπορούν να εθιστούν σε νερό με 10% περιεκτικότητα σε ζάχαρη, περίπου δηλαδή το ίδιο ποσοστό που προστίθεται στα αναψυκτικά.
Η περιστασιακή κατανάλωση δεν προκάλεσε κανένα πρόβλημα στα πειραματόζωα. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν δραματικές συνέπειες όταν τα ποντίκια είχαν πρόσβαση στο ζαχαρούχο νερό καθ' όλη την ημέρα. Κάθε ημέρα που περνούσε έπιναν όλο και περισσότερο από το ζαχαρούχο νερό ενώ έτρωγαν λιγότερο από την συνηθισμένη τους τροφή.
Τα πειραματόζωα παρουσίασαν επίσης συμπτώματα στέρησης, άγχους και τρέμουλου όταν τους αποκλείστηκε η πρόσβαση στο ζαχαρούχο νερό. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια που έπιναν νερό με ζάχαρη δεν έγιναν παχύσαρκα αλλά αυτό συνέβη όταν προσφέρθηκε σε αυτά νερό με προσθήκη υψηλού σε φρουκτόζη σιρόπι καλαμποκιού. Να υπενθυμίσουμε ότι το συγκεκριμένο σιρόπι προστίθεται σε μία τεράστια γκάμα επεξεργασμένων τροφίμων που βρίσκουμε στο εμπόριο.
Η απάντηση της βιομηχανίας τροφίμων
"Θέλουμε να δούμε αύξηση κερδών και εσόδων" είπε ο Tim Hoyle, επενδυτής της PepsiCo, μιας από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρίες τροφίμων παγκοσμίων της οποίας ορισμένα γνωστά προϊόντα είναι τα αναψυκτικά pepsi και 7up, τα πατατάκια lays, τα cheetos, τα doritos κ.α. Η δήλωση του αυτή μας δίνει να καταλάβουμε πως το κέρδος είναι πάνω από την υγεία των καταναλωτών.
Το λόμπι της βιομηχανίας τροφίμων δεν αποδέχεται την ύπαρξη εθισμού στα επεξεργασμένα τρόφιμα που προσφέρει υποστηρίζοντας ότι δεν έχει ακουστεί ποτέ να κλέβει κάποιος μία τράπεζα προκειμένου να αγοράσει πατατάκια ή άλλου είδους τέτοια τρόφιμα λόγω του εθισμού του σε αυτά.
