Στάδια φυσιολογικού πένθους

. Ο χαμός ενός αγαπημένου προσώπου βύθιζε ανέκαθεν τους ανθρώπους στη θλίψη. Οι επιπτώσεις που επιφέρει η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι γνωστές από παλιά. Ορισμένες μάλιστα απέκτησαν ανθρωπολογική υπόσταση και πλέον αποτελούν κοινωνικές ενδείξεις πένθους (γενειάδα, θρήνοι κλπ).

Στάδια Πένθους

Συνειδητοποίηση της απώλειας

Τα πρώτα λόγια μετά την ανακοίνωση ενός θανάτου εκφράζουν αμφισβήτηση και άρνηση: «Δεν είναι δυνατόν!», «Αποκλείεται!», «Δεν το πιστεύω!». Συχνά οι άνθρωποι μένουν άφωνοι και αποσβολωμένοι ενώ άλλοι καταρρέουν. Άλλοι πάλι συνεχίζουν αυτό που έκαναν σαν να μην συνέβη τίποτα. Αυτή είναι μια πραγματική αδυναμία σύλληψης του συμβάντος και ονομάζεται «αντιληπτική δυσλειτουργία». Αυτή η παθητική φάση αδυναμίας και άρνησης του γεγονότος μπορεί να διαρκέσει κάποιες ώρες ή πιο σπάνια κάποιες μέρες. Μετά από λίγο η συνειδητοποίηση του θανάτου είναι αναπόφευκτη.

Άρνηση

Η «αντιληπτική δυσλειτουργία» συχνά συνοδεύεται από μια επιδείνωση της υγείας του ατόμου που πενθεί. Αυτό που παρατηρείται είναι μια κατάσταση «κλονισμού» στο σώμα, η οποία έχει επιπτώσεις σε σημαντικές οργανικές λειτουργίες. Η απώλεια του ύπνου τις πρώτες μέρες, η απώλεια της όρεξης και η απώλεια της ενέργειας είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα. Τα ερωτήματα που βασανίζουν τον πενθούντα είναι: «Γιατί αυτός-η;» ή «Γιατί σε εμένα;» και αυτό αποδεικνύει ότι έχει αφομοιωθεί πλήρως αυτό που έχει συμβεί. Ο συγκεκριμένος τρόπος απόρριψης της πραγματικότητας αποτελεί το μόνο μέσο που διαθέτει για να εκφράσει την οδύνη του. Αυτή η εξέγερση βέβαια είναι εξουθενωτική και χαοτική όμως σύντομα το άτομο θα βυθιστεί στην κατάθλιψη.

Κατάθλιψη

Το κλάμα είναι καλό σημάδι στο πένθος. Συχνά όμως πολιτισμικοί λόγοι εμποδίζουν κάποιους ανθρώπους να κλαίνε. Οι άνδρες για παράδειγμα πρέπει να ελέγχουν τα δυσάρεστα συναισθήματά τους. Ευτυχώς, πολλοί άνθρωποι παραβλέπουν αυτές τις υπαγορεύσεις και δίνουν διέξοδο στη θλίψη τους. Εκτός από τα δάκρυα το σημαντικό είναι η ανακούφιση που επιτυγχάνεται με την εκφόρτιση των εντάσεων. Τι κλάμα κάνει καλό.  Σε αυτή την φάση σε σωματικό επίπεδο παρατηρούνται διαταραχές στον κύκλο των δραστηριοτήτων μας και συχνά μπορεί κάποιος να ξυπνά μέσα στη νύχτα. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν υπερυπνία. Η όρεξη διαταράσσεται και εμφανίζονται ανορεκτικές ή βουλιμικές τάσεις. Η μοναξιά που βιώνει το άτομο συχνά αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης και είναι εμφανής η ψυχοκινητική αναστολή. Σε διανοητικό επίπεδο παρατηρείται επιβράδυνση της αντίληψης και κάμψη της προσοχής και της συγκέντρωσης.  Τέλος σε συναισθηματικό επίπεδο η διάθεση του πενθούντος είναι θλιμμένη, εκφράζεται απαισιόδοξα και συχνά γίνεται εχθρικός με το στενό του περιβάλλον.

Αποδοχή

Το τελευταίο στάδιο είναι η πορεία προς την αποδοχή όπου τα προηγούμενα στάδια δεν είναι τίποτα άλλο από την προσπάθεια του πενθούντος να διεργαστεί το πένθος του. Η νοερή αναβίωση όλων κοινών δράσεων, σχεδίων και αναμνήσεων με το νεκρό βοηθούν στο να γίνει αντιληπτό ότι έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το έργο του είναι δύσκολο και η διάρκεια της διεργασίας του πένθους εξαρτάται από τον αριθμό και την ένταση αυτών των νοητικών διεργασιών. Σιγά- σιγά ο πενθών πρέπει να αποδεσμεύσει κάθε γλυκιά ανάμνηση από την επιθυμία του και την προσδοκία του να την ξαναζήσει. Το άτομο οφείλει να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στις ευχάριστες αναμνήσεις και στα αρνητικά στοιχεία του νεκρού έτσι ώστε να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του. Έτσι, θα επιτύχει την αποδοχή του θανάτου χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει κάποια υποτροπή εξαιτίας μιας επετείου για παράδειγμα. Για αυτό είναι καλό να είναι ενήμερος για αυτό το ενδεχόμενο ώστε να αποφευχθούν ακραίες αντιδράσεις σε περίπτωση επανόδου της κατάθλιψης.