Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι οδηγεί γονιό να θυσιαστεί για το παιδί του;
Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία θα βρει πολλά περιστατικά αυτοθυσίας των γονιών για χάρη των παιδιών τους. Εξελικτικά αυτό μπορεί να θεωρηθεί πράξη με σκοπό την αναπαραγωγή του είδους καθώς τα γονίδια του γονιού μεταδίδονται στην επόμενη γενιά. Από την σκοπιά όμως του γονιού αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια πράξη αγάπης.
Αυτά τα παραδείγματα γονεϊκής αυτοθυσίας καταδεικνύουν τον ρόλο της αλτρουιστικής αγάπης στη ζωή των ανθρώπων. Δηλώνουν την ύπαρξη βαθύτερων συναισθημάτων, παρορμήσεων και επιθυμιών τα οποία μας καθοδηγούν και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την δραστηριότητα μας. Μόνο η ισχυρή αγάπη για το παιδί μπορεί να ωθήσει ένα γονιό να ξεπεράσει την παρόρμηση του να σώσει τον εαυτό του. Αν το εξετάσει κανείς λογικά η παρόρμηση αυτή είναι παράλογη, από την άποψη της καρδιάς (συναίσθημα) όμως είναι η μόνη επιλογή.
Φαίνεται λοιπόν, ότι σε κάποιες τέτοιες κρίσιμες στιγμές το συναίσθημα υπερέχει έναντι της λογικής. Τα συναισθήματα οδηγούν τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις και υποχρεώσεις που είναι πολύ σημαντικές για να κυριαρχήσει μόνο η λογική. Κάθε συναίσθημα που βιώνουμε μας κρατά σε ετοιμότητα για δράση. Μια απώλεια που βιώνουμε, η αγωνία που νιώθουμε για τις σχέσεις μας, η επιμονή μας σε ένα στόχο παρά τις τυχόν απογοητεύσεις. Από την εμπειρία μας όλοι γνωρίζουμε ότι όταν παίρνουμε μια τελική απόφαση τα συναισθήματα μας μετράνε το ίδιο αν όχι και περισσότερο από την λογική μας. Τα συναισθήματα λοιπόν, οδηγούν σε δράση.
Το κάθε συναίσθημα παίζει ένα συγκεκριμένο ρόλο και προετοιμάζει το σώμα για ένα διαφορετικό είδος αντίδρασης.
- Η αγάπη, τα τρυφερά συναισθήματα και η σεξουαλική ικανοποίηση διεγείρουν το παρασυμπαθητικό (περιοχή του εγκεφάλου με την ακριβώς αντίθετη δράση από το συμπαθητικό το οποίο κυριαρχεί στον φόβο και το θυμό και είναι γνωστή ως αντίδραση «μάχης ή φυγής»). Το παρασυμπαθητικό οδηγεί σε μια αντίδραση χαλάρωσης και είναι το σύνολο των σωματικών αντιδράσεων που προκαλείται σε μια κατάσταση ηρεμίας και ικανοποίησης κάνοντας πιο εύκολη την συνεργασία.
- Ο θυμός κάνει το αίμα να κυλάει πιο γρήγορα στα χέρια και έτσι μας διευκολύνει να πιάσουμε ένα όπλο ή να επιτεθούμε σε έναν εχθρό. Αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς και έχουμε μια έκρηξη ορμονών (πχ. αδρεναλίνη) και έτσι προκαλείται μια έντονη ενέργεια ικανή να οδηγήσει σε κάποια έντονη δράση.
- Ο φόβος κάνει το αίμα να κυλάει προς τους μεγάλους σκελετικούς μύες πχ. τα πόδια κάνοντας πιο εύκολο το τρέξιμο. Το πρόσωπο μας γίνεται χλωμό δίνοντας την αίσθηση ότι το αίμα μας «παγώνει». Το σώμα για λίγο ψύχεται δίνοντας τη δυνατότητα στο άτομο να αποφασίσει αν η φυγή είναι η καλύτερη αντίδραση. Εκκρίνονται ορμόνες οι οποίες θέτουν το σώμα σε κατάσταση γενικής επιφυλακής κάνοντας το άτομο έτοιμο για δράση. Τέλος, η προσοχή επικεντρώνεται στην άμεση απειλή για να αποφασιστεί η κατάλληλη δράση.
- Η έκπληξη με το ταυτόχρονο ανασήκωμα των φρυδιών μας επιτρέπει να αποκτήσουμε μια ευρύτερη οπτική ακτίνα και αφήνει να πέσει στον αμφιβληστροειδή περισσότερο φως. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπορεί το άτομο να αποκτήσει περισσότερες πληροφορίες γύρω από το απρόσμενο συμβάν δίνοντας τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει το άτομο τι συμβαίνει και να αποφασίσει ποια θα είναι η δράση του.
- Η λύπη μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε μια απώλεια ή μια μεγάλη απογοήτευση. Προκαλεί ελάττωση της ενέργειας και του ενθουσιασμού για τις δραστηριότητες της ζωής, ιδιαίτερα για τη διασκέδαση και τις απολαύσεις και όσο το άτομο πλησιάζει στην κατάθλιψη επιβραδύνει τον μεταβολισμό του σώματος. Αυτή η εσωτερική απομόνωση δίνει στο άτομο τη δυνατότητα να θρηνήσει την απώλεια, να κατανοήσει τις συνέπειες που έχει στη ζωή του και καθώς επανέρχεται η ενεργητικότητα του να σχεδιάσει το νέο ξεκίνημα.
Αυτές οι βιολογικές τάσεις για δράση διαμορφώνονται και άλλο από την εμπειρία μας και τον πολιτισμό μας. Για παράδειγμα σε όλο τον κόσμο η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου προκαλεί λύπη και πόνο. Ο τρόπος όμως που ο καθένας μας θα εσωτερικεύσει τα συναισθήματα εξαρτάται από την παιδεία μας.
Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι έχουμε δυο μυαλά. Τον συγκινησιακό νου και τον λογικό νου. Ο συγκινησιακός νους είναι παρορμητικός και κάποιες φορές παράλογος ενώ ο λογικός νους είναι πιο ενσυνείδητος, πιο στοχαστικός και ικανός να συλλογίζεται. Όσο πιο έντονο είναι το συναίσθημα τόσο πιο πολύ κυριαρχεί ο συγκινησιακός νους και πιο αδρανής καθίσταται ο λογικός νους. Αυτή είναι μια ρύθμιση που υπερίσχυσε εξελικτικά και οδήγησε στην εξέλιξη των ειδών αφού η υπερίσχυση των συναισθημάτων και της διαίσθησης όταν αντιμετωπίζουμε επικίνδυνες καταστάσεις είναι προτιμότερο από το να σταθούμε και να σκεφτούμε τι θα κάνουμε κάτι το οποίο πιθανόν να μας κόστιζε τη ζωή. Τις περισσότερες φορές βέβαια ο συγκινησιακός και ο λογικός νους συνεργάζονται ταιριάζοντας τους διαφορετικούς τύπους γνώσης που κατέχουν. Τα συναισθήματα είναι βασικά για την σκέψη και η σκέψη για τα συναισθήματα. Όταν όμως κάνουν την εμφάνιση τους τα πάθη ο συγκινησιακός νους υπερτερεί και διαταράσσεται η ισορροπία.