Βιταμίνη E

Η άλφα-τοκοφερόλη είναι η μόνη μορφή της βιταμίνης Ε που διατηρείται ενεργή στο ανθρώπινο σώμα, και επομένως είναι η μορφή της βιταμίνης Ε που βρίσκεται στις μεγαλύτερες ποσότητες στο αίμα και τους ιστούς. Επειδή η άλφα-τοκοφερόλη είναι η μορφή της βιταμίνης Ε που φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη διατροφική σημασία, θα είναι το κύριο θέμα της ακόλουθης ανάλυσης.

Λειτουργία

Άλφα-Τοκοφερόλη

Η κύρια λειτουργία της άλφα-τοκοφερόλης στους ανθρώπους φαίνεται να είναι αυτή του αντιοξειδωτικού. Οι ελεύθερες ρίζες σχηματίζονται πρωταρχικά στο σώμα κατά τον φυσιολογικό μεταβολισμό και επίσης με την έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως ο καπνός του τσιγάρου και οι ρύποι. Τα λιπαρά, τα οποία είναι ακέραιο μέρος όλων των κυτταρικών μεμβρανών, είναι ευαίσθητα στην καταστροφή μέσω της οξείδωσης από ελεύθερες ρίζες.  Η λιποδιαλυτή βιταμίνη, άλφα-τοκοφερόλη, είναι μοναδικά κατάλληλη για να δεσμέυσει τις ελεύθερες ρίζες και έτσι προλαμβάνει μία αλυσιδωτή αντίδραση λιπιδικής καταστροφής. Πέρα από τη διατήρηση της ακεραιότητας των κυτταρικών μεμβρανών σε όλο το σώμα, η άλφα-τοκοφερόλη επίσης προστατεύει τα λιπαρά στις χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (LDL) από οξείδωση. Οι λιποπρωτεΐνες είναι μόρια που συντίθενται από λιπαρά οξέα και πρωτεΐνες και μεταφέρουν το λίπος μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Τα LDL συγκεκριμένα μεταφέρουν την χοληστερόλη από το ήπαρ στους ιστούς του σώματος. Οι οξειδωμένες LDL έχουν συσχετιστεί με τη δημιουργία καρδιαγγειακών ασθενειών. Όταν ένα μόριο άλφα-τοκοφερόλης εξουδετερώνει μία ελεύθερη ρίζα, τροποποιείται με τέτοιον τρόπο που η αντιοξειδωτική του ικανότητα χάνεται. Ωστόσο, άλλα αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C, είναι ικανά να αναζωογονήσουν την αντιοξειδωτική ικανότητα της αλφα-τοκοφερόλης.

Κάποιες άλλες λειτουργίες της άλφα-τοκοφερόλης έχουν αναγνωριστεί, αλλά πιθανώς δεν σχετίζονται με την αντιοξειδωτική ικανότητα. Για παράδειγμα, η άλφα-τοκοφερόλη είναι γνωστό ότι αναστέλλει τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνικής κινάσης C. Η άλφα-τοκοφερόλη επίσης φαίνεται να επηρεάζει την έκφραση και τη δραστηριότητα μορίων και ενζύμων των ανοσοποιητικών και αντιφλεγμονωδών κυττάρων. Επιπλέον, η άλφα-τοκοφερόλη έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει την συσσωμάτωση αιμοπεταλίων και ενισχύει την αγγειοδιαστολή.

Γάμμα-τοκοφερόλη

Η λειτουργία της γ-τοκοφερόλης στους ανθρώπους είναι προς το παρόν ασαφής. Αν και η πιο κοινή μορφή της βιταμίνης Ε στη διατροφή είναι η γ-τοκοφερόλη, τα επίπεδα γ-τοκοφερόλης στο αίμα είναι γενικά 10 φορές λιγότερα από αυτά της α-τοκοφερόλης. Αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε δύο μηχανισμούς. (1) Η άλφα-τοκοφερόλη συγκρατείται κατά προτίμηση από το σώμα μέσω της δράσης της πρωτεΐνης μεταφοράς της άλφα-τοκοφερόλης (α-ΤΤΡ) στο ήπαρ, η οποία ενσωματώνει την άλφα-τοκοφερόλη σε λιποπρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα και τελικά μεταφέρει την άλφα-τοκοφερόλη σε διαφορετικούς ιστούς στο σώμα. (2) Μορφές της βιταμίνης Ε εκτός της άλφα-τοκοφερόλης μεταβολίζονται ενεργά. Επειδή η γ-τοκοφερόλη απορροφάται αρχικά με τον ίδιο τρόπο όπως η άλφα-τοκοφερόλη, μικρές ποσότητες της γ-τοκοφερόλης ανιχνεύονται στο αίμα και τους ιστούς. Προϊόντα καταβολισμού των τοκοφερολών, γνωστά ως μεταβολίτες, μπορούν να ανιχνευτούν στα ούρα. Περισσότεροι μεταβολίτες της γ-τοκοφερόλης εκκρίνονται από τα ούρα παρά μεταβολίτες της άλφα-τοκοφερόλης, πράγμα που υποδηλώνει ότι λιγότερη γάμμα-τοκοφερόλη χρησιμοποιείται από  το σώμα. Περιορισμένη έρευνα σε δοκιμαστικούς σωλήνες και σε πειραματόζωα υποδεικνύει ότι η γ-τοκοφερόλη ή οι μεταβολίτες της ενδεχομένως να παίζουν ρόλο στην προστασία του σώματος από της επιδράσεις των ελευθέρων ριζών, αλλά αυτές οι επιδράσεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί στους ανθρώπους. Σε μία προοπτική έρευνα, αυξημένα επίπεδα γ-τοκοφερόλης στο πλάσμα είχαν συσχετισθεί με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνο του προστάτη. Σε αυτήν την έρευνα, αυξημένα επίπεδα άλφα-τοκοφερόλης στο πλάσμα και σεληνίου στα νύχια των ποδιών είχαν προστατευτική δράση έναντι στον καρκίνο του προστάτη μόνο όταν υπήρχαν παράλληλα και αυξημένα επίπεδα γ-τοκοφερόλης. Αυτά τα περιορισμένα ευρήματα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η συμπληρωματική χορήγηση άλφα-τοκοφερόλης μειώνει τα επίπεδα γ-τοκοφερόλης στο αίμα, έχουν οδηγήσει κάποιους επιστήμονες να ζητήσουν επιπλέον έρευνα.

Έλλειψη

Η έλλειψη βιταμίνης Ε έχει παρατηρηθεί σε άτομα με σοβαρή υποθρεψία, γενετικές ανωμαλίες που επηρεάζουν την πρωτεΐνη μεταφοράς της άλφα-τοκοφερόλης, και με σύνδρομα δυσαπορρόφησης λίπους. Για παράδειγμα παιδιά με κυστική ίνωση ή χολοστατική ηπατική νόσο, ή που έχουν μειωμένη ικανότητα απορρόφησης διαιτητικού λίπους και επομένως λιποδιαλυτών βιταμινών, ενδεχομένως να αναπτύξουν συμπτωματική ανεπάρκεια βιταμίνης Ε. Σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης Ε οδηγεί κυρίως σε νευρολογικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου διαταραχές στην ισορροπία και τον συντονισμό (αταξία), τραυματισμό στο αισθητήριο νεύρο (περιφερική νευροπάθεια), μυϊκή αδυναμία (μυοπάθεια), και βλάβη στον αμφιβληστροειδής χιτώνα του ματιού (χρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια). Για  αυτόν τον λόγο, άτομα που παρουσιάζουν περιφερική νευροπάθεια, αταξία ή χρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια θα πρέπει να ελέγχονται για έλλειψη βιταμίνης Ε. Το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην ανεπάρκεια βιταμίνης Ε. για παράδειγμα, παιδιά με σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης Ε στη γέννα αναπτύσσουν ραγδαία νευρολογικά συμπτώματα εάν δεν λάβουν αγωγή με βιταμίνη Ε. Αντίθετα, άτομα που αναπτύσσουν δυσαπορρόφηση της βιταμίνης Ε στην ενήλικη ζωή μπορεί να μην παρουσιάσουν νευρολογικά συμπτώματα για 10 περίπου χρόνια. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συμπτωματική ανεπάρκεια βιταμίνης Ε σε υγιείς ενήλικες που καταναλώνουν δίαιτες με χαμηλά ποσά βιταμίνης Ε δεν έχουν καταγραφεί.

Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (ΣΗΠ)

Η ΣΗΠ για τη βιταμίνη Ε ήταν προηγουμένως 8 mg/ημέρα για τις γυναίκες και 10 mg/ημέρα για τους άντρες. Η ΣΗΠ αναθεωρήθηκε από την Επιτροπή Τροφίμων και Διατροφής του Ινστιτούτου της Ιατρικής των ΗΠΑ το 2000. Οι νέες συστάσεις βασίστηκαν κυρίως στα αποτελέσματα ερευνών που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1950 σε άντρες που τους υπέβαλαν σε δίαιτα με έλλειψη βιταμίνης Ε. Σε δοκιμαστικούς σωλήνες, προστέθηκε υπεροξείδιο του υδρογόνου στα δείγματα αίματος και ο καταβολισμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων, γνωστό και ως αιμόλυση, χρησιμοποιήθηκε για να σημάνει την ανεπάρκεια βιταμίνης Ε. Επειδή η αιμόλυση έχει επίσης καταγραφεί σε παιδιά με σημαντική έλλειψη βιταμίνης Ε, αυτή η ανάλυση θεωρήθηκε ως μία κλινικά σχετική δοκιμασία εκτίμησης των επιπέδων βιταμίνης Ε. Πιο σημαντικά, αυτό σημαίνει ότι οι πιο πρόσφατες ΣΗΠ για τη βιταμίνη Ε συνεχίζονται να βασίζονται στην πρόληψη των συμπτωμάτων ανεπάρκειας παρά στην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη χρόνιων ασθενειών.

Πρόληψη Ασθενειών

Καρδιαγγειακά Νοσήματα

Αποτελέσματα τουλάχιστον πέντε μεγάλων μελετών παρατήρησης προτείνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση βιταμίνης Ε σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) ή θάνατο από καρδιακή ασθένεια τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Κάθε μελέτη ήταν προοπτική μελέτη που μετρούσε την κατανάλωση βιταμίνης Ε σε υγιείς ανθρώπους και τους παρακολουθούσε για αρκετά χρόνια για να καθορίσει πόσοι από αυτούς διαγνώστηκαν με ή πέθαναν από καρδιακή ασθένεια. Σε δύο έρευνες, άτομα που κατανάλωναν περισσότερο από 7 mg/ημέρα άλφα-τοκοφερόλης σε φαγητό είχαν περίπου μόνο 35% πιθανότητα να πεθάνουν από καρδιακή ασθένεια όπως και αυτοί που κατανάλωναν 3-5 mg/ημέρα άλφα-τοκοφερόλης. Δύο άλλες μεγάλες μελέτες παρατήρησαν μία σημαντική μείωση του κινδύνου καρδιακών ασθενειών μόνο σε άντρες και γυναίκες που κατανάλωναν τουλάχιστον 100 IU συμπληρωματικής RRR-άλφα-τοκοφερόλης (67 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης) ημερησίως. Πιο πρόσφατα, μερικές έρευνες έχουν παρατηρήσει τα επίπεδα άλφα-τοκοφερόλης των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος ή του πλάσματος να σχετίζονται αντιστρόφως ανάλογα με την παρουσία ή την σοβαρότητα καρωτιδικής αθηροσκλήρωσης. Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, μελέτη παρέμβασης σε 39.876 γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα Women'sHealthStudy βρήκε ότι συμπληρωματική χορήγηση με 600 IURRR-άλφα-τοκοφερόλης (400 mg) μέρα παρά μέρα για 10 χρόνια δεν είχε επίδραση στην επίπτωση διάφορων καρδιαγγειακών γεγονότων (έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο), αλλά η παρέμβαση με βιταμίνη Ε μείωσε του θανάτους που σχετίζονταν με καρδιαγγειακές αιτίες κατά 24%. Ανάλυση των δεδομένων από την έρευνα Women'sHealthStudy επίσης έδειξε ότι γυναίκες που λάμβαναν την παρέμβαση με βιταμίνη Ε είχαν 21% μειωμένο κίνδυνο φλεβικής θρομβοεμβολής. Ωστόσο μία μεγάλη έρευνα που έγινε σε υγιείς μεσήλικες άντρες παρατήρησε ότι συμπληρωματική χορήγηση με 400 IU συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης μέρα παρά μέρα για οχτώ χρόνια δεν είχε επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης σημαντικών καρδιαγγειακών επεισοδίων. Μελέτες παρέμβασης σε ασθενείς με νοσήματα καρδιάς ή νεφρών δεν έδειξαν τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε να είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη καρδιακών επεισοδίων ή θανάτου.

Καταρράκτης

Ο καταρράκτης φαίνεται να σχηματίζεται από οξείδωση πρωτεϊνών στον φακό του ματιού. Τέτοια οξείδωση μπορεί να αποτραπεί από αντιοξειδωτικά όπως η άλφα-τοκοφερόλη. Μερικές μελέτες παρατήρησης έχουν εξετάσει τη συσχέτιση της κατανάλωσης βιταμίνης Ε με την εμφάνιση και το βαθμό σοβαρότητας του καταρράκτη. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών είναι διφορούμενα. Μερικές μελέτες αναφέρουν ότι η αυξημένη κατανάλωση βιταμίνης Ε προστατεύει από την εμφάνιση καταρράκτη, ενώ άλλες μελέτες δεν αναφέρουν τέτοια συσχέτιση. Μια ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παρέμβασης σε 4.629 άντρες και γυναίκες βρήκε ότι ένα ημερήσιο αντιοξειδωτικό συμπλήρωμα που περιέχει 500 mg βιταμίνης C, 400 IU συνθετικής βιταμίνης Ε (dl-άλφα-τοκοφερόλη acetate, ισοδύναμη με 180 mgRRR-άλαφα-τοκοφερόλης) και 15 mg βητα-καροτένιου, δεν επηρέασε την ανάπτυξη ή την εξέλιξη του σχετιζόμενου με την ηλικία καταρράκτη σε περίοδο εφτά ετών. Παρομοίως, συμπληρωματική χορήγηση αντιοξειδωτικών (500 mg βιταμίνης C, 400 IURRR-άλφα-τοκοφερόλης και 15 mg βήτα-καροτενίου) δεν επηρέασε την εξέλιξη του καταρράκτη σε μελέτη παρέμβασης πέντε ετών. Μία 4-ετών τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη ανέφερε ότι συμπληρώματα που περιέχουν 500 IU/ημέρα φυσικής βιταμίνης Ε (335 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης) δεν μείωσε την εμφάνιση ή την εξέλιξη του καταρράκτη σε ηλικιωμένους ανθρώπους. Μία άλλη μελέτη παρέμβασης βρήκε ότι η ημερήσια συμπληρωματική χορήγηση 50 mg συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης (ισοδύναμη με 25 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης) δεν μετέβαλε τη συχνότητα εγχειρήσεων του καταρράκτη σε άντρες καπνιστές. Ενώ αποτελέσματα από μερικές μελέτες παρατήρησης υποδεικνύουν ότι η βιταμίνη Ε ενδεχομένως να προστατεύει από την εμφάνιση καταρράκτη, αποτελέσματα από κλινικές μελέτες δεν επιβεβαιώνουν αυτήν την προστατευτική επίδραση.

Ανοσοποιητική Λειτουργία

Η άλφα-τοκοφερόλη έχει δειχθεί ότι επαυξάνει ορισμένες πλευρές της ανοσοποιητικής απόκρισης που φαίνεται ότι μειώνεται με το πέρας των χρόνων. Για παράδειγμα, άτομα τρίτης ηλικίας στους οποίους δίνονται 200 mg/ημέρα συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης (ισοδύναμη με 100 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης ή 150 IURRR—τοκοφερόλης) για μερικούς μήνες εμφάνισαν αυξημένο σχηματισμό αντισωμάτων σε απόκριση στο εμβόλιο της ηπατίτιδας Β και του τετάνου. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό ένα αυτή η άλφα-τοκοφερόλη που συνδέεται με ενίσχυση της ανοσοποιητικής απόκρισης σε άτομα τρίτης ηλικίας πραγματικά μεταφράζεται ως αυξημένη αντίσταση σε μολύνσεις όπως η γρίπη. Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη σε ηλικιωμένους σε γηροκομεία ανέφερε ότι καθημερινή συμπληρωματική χορήγηση 200 IU συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης (ισοδύναμη με 90 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης)  για έναν χρόνο μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο να προσβληθούν από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, ειδικά την κοινή γρίπη, αλλά δεν είχε επίδραση στις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος (των πνευμόνων). Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί εάν η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε μπορεί να προστατέψει τα άτομα τρίτης ηλικίας από το κοινό κρυολόγημα και άλλων λοιμώξεων.

Καρκίνος

Πολλοί τύποι καρκίνου θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα οξειδωτικής βλάβης στο DNA από ελεύθερες ρίζες. Η ικανότητα της άλφα-τοκοφερόλης να εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες την έχει κάνει αντικείμενο πολλών ερευνών για την πρόληψη του καρκίνου. Ωστόσο, μερικές μεγάλες προοπτικές μελέτες έχουν αποτύχει να βρουν σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στην πρόσληψη άλφα-τοκοφερόλης και την επίπτωση καρκίνου του πνεύμονα ή του μαστού. Μία μελέτη σε μία κοορτή 77.126 αντρών και γυναικών ανέφερε ότι η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε για μία περίοδο άνω των 10 ετών αύξησε τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα σε τωρινούς καπνιστές. Μέχρι στιγμής,  οι περισσότερες κλινικές δοκιμές έχουν βρει ότι η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε δεν έχει επίδραση σε καρκίνους διαφόρων μορφών. Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη σε 39.876 γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη Women'sHealthStudy βρήκε ότι η συμπληρωματική χορήγηση 600 IURRR-άλφα-τοκοφερόλης (400 mgRRR-άλφα-τοκοφερόλης) μέρα παρά μέρα για 10 χρόνια δεν είχε επίδραση στη συνολική συχνότητα εμφάνισης καρκίνου ή των θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο. Αυτή η παρέμβαση με βιταμίνη Ε επίσης δεν επηρέασε τη συχνότητα των ιστο-ειδικών καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου τον καρκίνου του μαστού, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου. Επιπλέον, μία μετα-ανάλυση 12 τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο μελετών που δημοσιεύτηκε πρόσφατα συμπέρανε ότι η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε δεν συσχετίζονταν με τη συνολική επίπτωση του καρκίνου, τη θνησιμότητα του καρκίνου, ή η συνολική θνησιμότητα.

Η επίδραση της συμπληρωματικής χορήγησης βιταμίνης Ε στον καρκίνο του προστάτη έχει λάβει ιδιαίτερη προσοχή στις τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες. Μία τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη που είχε σχεδιαστεί για να ερευνήσει την επίδραση της συμπληρωματικής χορήγησης άλφα-τοκοφερόλης στην ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα σημείωσε μία μείωση της τάξης του 34% στην επίπτωση του καρκίνου του προστάτη σε καπνιστές στους οποίους δόθηκαν καθημερινά συμπληρώματα των 50mg συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης. Μία μετα-ανάλυση που συνδύασε τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης με τρεις άλλες τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες συσχέτισε τη χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης Ε με μία μείωση 15% στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Ωστόσο, δύο επακόλουθες μεγάλες τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες παρέμβασης έχουν βρει είτε κανένα όφελος ή δυνητική βλάβη σε σχέση με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη σε υγιείς άνδρες που καταναλώνουν συμπληρώματα βιταμίνης Ε. Η μελέτη Physicians’ HealthStudyII παρακολούθησε 14.641 υγιής άντρες, ηλικίας 50 ετών και άνω στους οποίους δόθηκαν 400 IU συνθετικής βιταμίνης Ε μέρα παρά μέρα για 8 χρόνια. Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε δεν είχε επίδραση στον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη ή ολικού καρκίνου σε αυτούς τους μεσήλικες και μεγαλύτερης ηλικίας άντρες. Μία μεγάλη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παρέμβασης που χρησιμοποίησε συμπλήρωμα άλφα-τοκοφερόλης και σεληνίου, μόνα τους και σε συνδυασμό, πρόσφατα διακόπηκε γιατί δεν υπήρχαν αποδείξεις οφέλους στην προστασία από καρκίνου του προστάτη σε 35.533 υγιής άντρες ηλικίας 50 ετών και άνω μετά από περίπου 5,5 χρόνια παρακολούθησης. Μία επακόλουθη ανάλυση, περίπου 7 χρόνια μετά τη διακοπή της μελέτης, βρήκε ότι οι άντρες που είχαν πάρει συμπλήρωμα βιταμίνης Ε είχαν στατιστικά 17% μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη συγκριτικά με τους άντρες που έπαιρναν το εικονικό σκεύασμα (πλασέμπο).

Θεραπεία Ασθενειών

Καρδιαγγειακά Νοσήματα

Μελέτες παρατήρησης έχουν προτείνει ότι η συμπληρωματική χορήγηση άλφα-τοκοφερόλης μπορεί να έχει αξία στην θεραπεία καρδιαγγειακών ασθενειών. Για παράδειγμα, μία μικρή μελέτη παρατήρησης ανδρών που προηγουμένως είχαν υποβληθεί σε χειρουργική παράκαμψης στεφανιαίας αρτηρίας (bypass) βρήκε ότι αυτοί που έπαιρναν τουλάχιστον 100 IU συμπληρώματος άλφα-τοκοφερόλης ημερησίως είχαν μείωση στην εξέλιξη της στεφανιαίας αρτηριακής αθηροσκλήρωσης που μετρήθηκε μέσω αγγειογραφήματος συγκριτικά με αυτούς που έπαιρναν λιγότερο από 100 IU την ημέρα άλφα-τοκοφερόλης. Μία τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παρέμβασης στην Μεγάλη Βρετανία βρήκε ότι οι ασθενείς με καρδιακό νόσημα που έπαιρναν συμπλήρωμα είτε 400 IU ή 800 IU συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης για έναν μέσο όρο 18 μηνών μείωσαν δραματικά την εμφάνιση μη θανατηφόρων καρδιακών επεισοδίων κατά 77%. Ωστόσο, η συμπληρωματικά χορήγηση άλφα-τοκοφερόλης δεν μείωσε σημαντικά τους συνολικούς θανάτους από καρδιακά νοσήματα. Ασθενείς σε χρόνια νεφρική αιμοκάθαρση βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρδιαγγειακά νοσήματα από ότι ο γενικός πληθυσμός, και υπάρχουν στοιχεία ότι επίσης βρίσκονται υπό αυξημένο οξειδωτικό στρες. Συμπληρωματική χορήγηση των ασθενών σε νεφρική αιμοκάθαρση με 800 IU φυσικής άλφα-τοκοφερόλης για κατά μέσο όρο 1,4 χρόνια είχε ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση των καρδιακών επεισοδίων συγκριτικά με αυτούς που έπαιρναν placebo. Αντίθετα, τρεις άλλες μελέτες παρέμβασης απέτυχαν να βρουν σημαντικές μειώσεις με συμπληρώματα άλφα-τοκοφερόλης. Μία μελέτη, που σχεδιάστηκε κυρίως για να εξετάσει την πρόληψη του καρκίνου, βρήκε ότι 50 mg συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης ημερησίως είχε σαν αποτέλεσμα μία μείωση 11% των μη θανατηφόρων καρδιακών επεισοδίων σε συμμετέχοντες που είχαν προηγούμενα καρδιακά επεισόδια. Ωστόσο αυτή η μείωση δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Παρομοίως, δύο άλλες μεγάλες μελέτες σε άτομα με ενδείξεις καρδιαγγειακής νόσου (προηγούμενη καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο, ή απόδειξη αγγειακής νόσου)βρήκε ότι η ημερήσια συμπληρωματική χορήγηση 400 IU φυσικής άλφα-τοκοφερόλης ή 300 mg συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης δεν άλλαξε σημαντικά τον κίνδυνο επακόλουθων καρδιακών επεισοδίων ή εγκεφαλικών. Μία μελέτη σε ασθενείς με είτε αγγειακά νοσήματα ή σακχαρώδη διαβήτη βρήκε ότι ημερήσια πρόσληψη συμπληρώματος 400 IU φυσικής άλφα-τοκοφερόλης για κατά μέσο όρο 7 χρόνια δεν είχε καμία επίδραση σε μεγάλα καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο) ή θανάτους. Έτσι, η πλειοψηφία των κλινικών μελετών που χρησιμοποίησαν βιταμίνη Ε για τη θεραπεία καρδιακών νοσημάτων δεν βρήκαν καμία ωφέλιμη επίδραση.

Σακχαρώδης Διαβήτης

Η συμπληρωματική χορήγηση άλφα-τοκοφερόλης σε άτομα με διαβήτη έχει προταθεί διότι ο διαβήτης από ότι φαίνεται αυξάνει το οξειδωτικό στρες και επειδή οι καρδιαγγειακές επιπλοκές (καρδιακό επεισόδιο και εγκεφαλικό) είναι ανάμεσα στα πρώτα αίτια θανάτου στους διαβητικούς. Μία μελέτη βρήκεότι ένας βιοχημικός δείκτης του οξειδωτικού στρες ήταν αυξημένος στα άτομα μεδιαβήτη τύπου 2, και η χορήγηση συμπληρωμάτων 600 mg συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης για 14 μέρες μείωσε τα επίπεδα αυτού του βιοχημικού δείκτη. Έρευνες πάνω στην επίδραση της συμπληρωματικής χορήγησης άλφα-τοκοφερόλης για τον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος έρχονται σε αντίθεση. Μερικές έρευνες έχουν δείξει ότι το συμπλήρωμα βιταμίνης Ε βελτιώνει την δράση της ινσουλίνης και την αποβολή γλυκόζης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και σε μη-διαβητικούς ανθρώπους, ενώ άλλες μελέτες έχουν αναφέρει ελάχιστες ή μηδαμινές βελτιώσεις στον μεταβολισμό της γλυκόζης στα άτομα με διαβήτη τύπου 2. Το αυξημένο οξειδωτικό στρες έχει επίσης καταγραφεί στον τύπου 1 διαβήτη (ινσουλινο-εξαρτώμενος). Μία μελέτη ανέφερε ότι η χρήση συμπληρώματος 100 IU συνθετικής άλφα τοκοφερόλης ημερησίως για έναν μήνα βελτίωσε σημαντικά και την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Αυτή η μελέτη επίσης ανέφερε μη σημαντικές βελτιώσεις των τιμών γλυκόζης του αίματος μετά από συμπληρωματική χορήγηση άλφα-τοκοφερόλης. Ενώ υπάρχουν λόγοι να υποπτευθεί κανείς ότι το συμπλήρωμα άλφα-τοκοφερόλη μπορεί να είναι ωφέλιμο στην θεραπεία του διαβήτη τύπου 1 και 2, τα στοιχεία από καλά ελεγχόμενες κλινικές μελέτες δεν είναι επαρκή.

Άνοια (μειωμένη γνωστική λειτουργία)

Ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στο οξειδωτικό στρες, που μάλλον παίζει ρόλο στην παθολογία των νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ. Επιπλέον, μερικές έρευνες έχουν καταγράψει χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Ε στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό των ασθενών με Αλτσχάιμερ. Μία μεγάλη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παρέμβασης σε άτομα με μετρίου βαθμού νευρολογικές βλάβες βρήκε ότι η χορήγηση 2000 IU συμπληρώματος συνθετικής άλφα-τοκοφερόλης καθημερινά για δύο χρόνια επιβράδυνε σημαντικά την εξέλιξη της άνοιας του Αλτσχάιμερ. Αντίθετα, μία ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη σε ασθενείς με ήπια γνωστική δυσλειτουργία ανέφερε ότι η ίδια δόση της βιταμίνης Ε δεν επιβράδυνε την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ σε διάστημα τριών ετών. Μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ, η αγγειακή άνοια (άνοια που προκύπτει από εγκεφαλικά)είναι η πιο συνηθισμένη μορφή άνοιας. Μία μελέτη ασθενών – μαρτύρων που εξέτασε τους παράγοντες κινδύνου για αγγειακή άνοια σε ηλικιωμένους Ιαπωνο-Αμερικάνους βρήκε ότι η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε και βιταμίνης C συσχετίστηκε με μία σημαντική μείωση του κινδύνου αγγειακών και άλλων μορφών άνοιας αλλά όχι της άνοιας από Ατσχάιμερ. Ανάμεσα σε αυτούς χωρίς άνοια, η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε συσχετίστηκε με καλύτερα αποτελέσματα σεγνωστικά τεστ. Ενώ αυτά τα συμπεράσματα είναι υποσχόμενα, περαιτέρω μελέτες απαιτούνται για να καθοριστεί ο ρόλος της συμπληρωματικής χορήγησης άλφα-τοκοφερόλης στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας.

Καρκίνος

Τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ραγδαία και είναι ανθεκτικά στον θάνατο από απόπτωση (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος). Οι μελέτες σε κυτταρικές καλλιέργειες δείχνουν ότι ο εστέρας βιταμίνης Ε, ηλεκτρική-α- τοκοφερόλη, μπορεί να αναστείλει τον πολλαπλασιασμό και να επάγει την απόπτωση σε ένα πλήθος σε ορισμένων καρκινικών κυτταρικών σειρών. Η μορφή του εστέρα, ηλεκτρική-α- τοκοφερόλη, και όχι η άλφα-τοκοφερόλη, απαιτείται για να είναι αποτελεσματική η αναστολή του πολλαπλασιασμού και να επάγει τον θανάτο των καρκινικών κυττάρων. Ενώ οι μηχανισμοί για την επίδραση της ηλεκτρικής-α- τοκοφερόληςστα καρκινικά κύτταρα δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα, το γεγονός ότι ο εστέρας δεν έχει αντιοξειδωτική δράση έρχεται σε αντίθεση με έναν αντιοξειδωτικό μηχανισμό. Περιορισμένα στοιχεία από πειραματόζωα του καρκίνου δείχνουν ότι η ηλεκτρική-α- τοκοφερόληόταν χορηγείται με ενέσιμη μορφή αναστέλλει την ανάπτυξη των όγκων, αλλά περισσότερη έρευνα απαιτείται για να καθοριστεί εάν η ηλεκτρική-α- τοκοφερόληθα είναι χρήσιμο πρόσθετο στην θεραπεία του καρκίνου σε ανθρώπους. Σίγουρα η χορήγηση με ενέσιμη μορφή θα ήταν απαραίτητη για οποιοδήποτε όφελος, καθώς η λήψη ηλεκτρικής-α- τοκοφερόληςαπό το στόμα διασπάται σε άλφα-τοκοφερόλη στο έντερο. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν αποδείξεις στους ανθρώπους ότι η λήψη ηλεκτρικής-α- τοκοφερόληςαπότο στόμα μεταφέρει την ηλεκτρική-α- τοκοφερόλη στους ιστούς.

Πηγές

Τρόφιμα

Μεγάλες πηγές άλφα-τοκοφερόλης είναι τα φυτικά έλαια (ελαιόλαδο, ηλιέλαιο και καλαμποκέλαιο), ξηροί καρποί, δημητριακά ολικής άλεσης και πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Και οι οχτώ μορφές της βιταμίνης Ε (άλφα-, βήτα-, γάμμα-, και δέλτα-τοκοφερόλης και τοκοτριενόλη) βρίσκονται από τη φύση στα τρόφιμα αλλά σε κυμαινόμενες ποσότητες.

Ασφάλεια

Τοξικότητα

Λίγες παρενέργειες έχουν σημειωθεί σε ενήλικες που παίρνουν συμπληρώματα με λιγότερο από 2000 mg άλφα-τοκοφερόλης καθημερινά. Ωστόσο, οι περισσότερες έρευνες τοξικότητας ή παρενεργειών της λήψης συμπληρώματος άλφα-τοκοφερόλης έχουν κρατήσει μόνο μερικές βδομάδες ή μήνες, και οι παρενέργειες από αποτέλεσμα μακροχρόνιας λήψης συμπληρώματος άλφα-τοκοφερόλης δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Η πιο ανησυχητική πιθανότητα είναι αυτή της διαταραχής της πήξης του αίματος, που μπορεί να αυξήσει το ενδεχόμενο αιμορραγίας σε ορισμένα άτομα. Η Επιτροπή Τροφίμων και Διατροφής του Ινστιτούτο της Ιατρικής στις ΗΠΑ έθεσε ανώτατο ανεκτό όριο λήψης για τα συμπληρώματα άλφα-τοκοφερόληςμε βάση την πρόληψη αιμορραγιών. Η Επιτροπή θεώρησε ότι 1000 mg άλφα-τοκοφερόλης σε οποιαδήποτε μορφή θα ήταν η υψηλότερη δόση η οποία είναι απίθανο να οδηγήσει σε αιμορραγία στους περισσότερους ενήλικες. Ενώ μερικά μόνο ισομερή της άλφα-τοκοφερόλης δεσμεύονται από την κυκλοφορία, όλες οι μορφές απορροφούνται και μεταβολίζονται από το ήπαρ. Η λογική ότι οποιαδήποτε μορφή της άλφα-τοκοφερόλης (φυσική ή συνθετική), μπορεί να απορροφηθεί και, επομένως, θα μπορούσε να είναι δυνητικά επιβλαβής, είναι η βάση για ένα ανώτατο όριο πρόσληψης που αναφέρεται σε όλες τις μορφές της άλφα-τοκοφερόλης

Μερικοί γιατροί συστήνουν τη διακοπή υψηλών δόσεων συμπληρώματος βιταμίνης Ε έναν μήνα πριν πριν την προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση για να μειώσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας. Πρόωρα νεογνά φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε δυσμενείς επιπτώσεις της συμπληρωματικής λήψης άλφα-τοκοφερόλης, που θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο υπό την ελεγχόμενη επίβλεψη παιδιάτρου. Συμπληρώματα με 400 IU την ημέρα βιταμίνης Ε έχουν βρεθεί ότι επιταχύνουν την εξέλιξη της μελαγχρωστικής αμφιβληστροειδοπάθειας που δεν σχετίζεται με την ανεπάρκεια βιταμίνης Ε.

Συμπληρώματα βιταμίνης Ε και θνησιμότητα από κάθε αιτία

Μία μετα-ανάλυση που συνδύασε τα αποτελέσματα 19 κλινικών δοκιμών συμπληρωματικής χορήγησης βιταμίνης Ε για διάφορες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου των καρδιακών νόσων, τη νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου και τη νόσο Αλτσχάιμερ, κατέγραψε ότι ενήλικες που έπαιρναν συμπλήρωμα 400 IU/ημέρα ή περισσότερο ήταν κατά 6% περισσότερο πιθανό να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία σε σύγκριση με αυτούς που δεν έπαιρναν συμπληρώματα. Ωστόσο, περαιτέρω έρευνα του κινδύνου της δοσολογίας της βιταμίνης Ε και προσαρμογή της έρευνας σε άλλα συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων αποκάλυψε ότι ο αυξημένος κίνδυνος θανάτου ήταν στατιστικά σημαντικός μόνο σε δοσολογία άνω των 2.000 IU/ημέρα, που είναι περισσότερο από το ανώτατο όριο πρόσληψης για ενήλικες. Επιπλέον τρείς άλλες μετα-αναλύσεις που συνδύασαν τα αποτελέσματα τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών που είχαν σχεδιαστεί για να εκτιμήσουν την αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε για την προστασία και τη θεραπεία καρδιαγγειακών νοσημάτων δεν βρήκε στοιχεία ότι η συμπληρωματική λήψη βιταμίνης Ε μέχρι τα 800 IU/ημέρα μείωσε ή αύξησε σημαντικά τη θνησιμότητα της καρδιαγγειακής νόσου ή θνησιμότητα από κάθε άλλη αιτία. Επιπλέον, μία ακόμα μετα-ανάλυση 57 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών βρήκε ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε, με δοσολογίες μέχρι 5.500 IU/ημέρα, δεν είχαν επίδραση στην θνησιμότητα από κάθε άλλη αιτία. Επιπλέον, μία μετα-ανάλυση 68 τυχαιοποιημένων μελετών βρήκε ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε, από μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα συμπληρώματα αντι-οξειδωτικών, δεν άλλαξε σημαντικά κίνδυνο θνησιμότητας από κάθε αιτία. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία ότι η συμπληρωματική λήψη βιταμίνης Ε μέχρι 800 IU/ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα ή άλλες αιτίες.

Αλληλεπιδράσεις Φαρμάκων

Η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε μπορεί να αυξήσε ιτον κίνδυνο αιμορραγίας σε άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα, όπως η βαρφαρίνη (Coumadin), αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, όπως η κλοπιδογρέλη (Plavix) και η διπυριδαμόλη (Persantine), και μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα συμπεριλαμβανομένου ασπιρίνη, ιμπουπροφένη και άλλων. Επίσης, άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή ή άτομα που έχουν έλλειψη βιταμίνης Κ δεν θα πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα άλφα-τοκοφερόλης χωρίς στενή ιατρική παρακολούθηση λόγω του αυξημένου κινδύνου αιμορραγίας. Ένας αριθμός φαρμάκων μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση της βιταμίνης Ε, συμπεριλαμβανομένου χολεστυραμίνη, κολεστιπόλη, ισονιαζίδη, ορλιστάτη, σουκραλφάτη και το υποκατάστατο λίπους ολέστρα. Τα αντιπηκτικά φάρμακα, όπως η φαινοβαρβιτάλη, φαινυτοΐνη ή καρβαμαζεπινη, μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα βιταμίνης Ε στο πλάσμα.