Η γενική αυτοπεποίθηση που έχει ένα παιδί στα πλαίσια στα οποία δραστηριοποιείται (σχολείο, παρέες συνομιλήκων κλπ.), πολλές φορές διαφέρει από την αυτοπεποίθηση κατάστασης που εκδηλώνει στο ποδόσφαιρο.
Συχνά οι γονείς αναφέρουν πως ενώ το παιδί τους είναι πολύ κοινωνικό, με ηγετικές συμπεριφορές στο σχολείο και στις παρέες του, όταν μπαίνει στο γήπεδο γίνεται «άλλος άνθρωπος», δεν παίρνει πρωτοβουλίες και δείχνει να φοβάται. Σ’αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή μας στην ενίσχυση της αθλητικής αυτοπεποίθησης του παιδιού, η οποία είναι στην ουσία η πίστη ή ο βαθμός βεβαιότητας που έχει το παιδί για την ικανότητά του να πετύχει στο αγώνισμά του.
Ποια είναι λοιπόν, τα χαρακτηριστικά εκείνα που διαθέτει κάποιος που έχει αναπτύξει σε ικανοποιητικά επίπεδα την αθλητική του αυτοπεποίθηση;
- Κίνητρα: το παιδί με τη συμμετοχή του στον αθλητισμό αντιλαμβάνεται πως η κατάκτηση δεξιοτήτων έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχία και η συνεχής προσπάθειά του για βελτίωση συμβάλλει στην ανάπτυξη της αυτοαποτελεσματικότητας και της προσωπικής του επάρκειας.
- Θετικά συναισθήματα/σκέψεις: πρόκειται για αυτό που στην ψυχολογία ονομάζεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία και αφορά την ικανότητα των σκέψεών μας να επηρεάζουν το αποτέλεσμα των πράξεών μας. Για παράδειγμα, αν ο ποδοσφαιριστής που εκτελεί πέναλντι πιστεύει ότι θα τα καταφέρει, έχει πολλές περσσότερες πιθανότητες να σκοράρει από κάποιον άλλο που σκέφτεται ότι θα το χάσει.
- Πρότυπα: στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι απαραίτητη η ύπαρξηπροτύπων στη ζωή των παιδιών και πόσο μάλλον στον αθλητισμό. Η ύπαρξη προτύπου στη ζωή ενός παιδιού που αθλείται δεν έχει να κάνει απλώς με το θαυμασμό, αλλά και με την μίμηση, είτε μιας τεχνικής, είτε μιας δεξιότητας, που θα συμβάλλει στην βελτίωση της απόδοσής του.
- Στήριξη από τους «σημαντικούς άλλους»: οι γονείς και οι προπονητές είναι τα πρόσωπα στη ζωή των παιδιών που καλούνται να ενθαρρύνουν τις προσπάθειές τους, να επιβραβεύουν τις επιτυχίες τους και να δίνουν έμφαση στη βελτίωση των δεξιοτήτων τους και όχι στο αποτέλεσμα του αγώνα.
Ποιές τεχνικές άρα, μπορούν να βελτιώσουν την αθλητική αυτοπεποίθηση των παιδιών;
- Αυτοδιάλογος: πρόκειται για λέξεις ή σκέψεις θετικής φύσης που χρησιμοποιεί το παιδί και οδηγούν σε θετικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, λέξεις όπως «μπορώ», «πάμε», «θα τα καταφέρω» κλπ., βοηθούν το παιδί να τονώσει την αυτοπεποίθησή του αλλά ακόμη και να διατηρήσει τη συγκέντρωσή του ή να βελτιώσει τη διάθεσή του.
- Δύσκολες ασκήσεις προπόνησης: όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της προπόνησης, τόσο περισσότερη προσπάθεια θα καταβάλλουν τα παιδιά για να βελτιωθούν. Το συναίσθημα επάρκειας που νιώθουν όταν αποδίδουν σε ένα απαιτητικό πρόγραμμα ανεβάζει τα επίπεδα της αυτοπεποίθησής τους.
- Ενθάρρυνση από προπονητές/γονείς: η θετική ανατροφοδότηση συμβάλλει στο να σκέφτονται τα παιδιά θετικά και να μην το βάζουν κάτω. «Πιστεύεις στον εαυτό σου ή στον αντίπαλο;». Μια τέτοια ερώτηση θα κινητοποιήσει το παιδί και θα το κάνει να πιστέψει περισσότερο στον εαυτό του και τις δυνατότητές του.
- Αντιμετώπιση αποτυχίας: είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά να επιτρεπουν στον εαυτό τους να αποτύχει και ταυτόχρονα να νιώθουν ότι τους το επιτρέπουν και οι γύρω τους. Η διαχείριση μια ήττας είναι που θα τα διδάξει να κοιτάζουν μπροστά και να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους για την προσπάθεια που κατέβαλλαν.
Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης είναι μια συνεχής διαδικασία που ξεκινά από την παιδική ηλικία και συνεχίζει και στην ενήλικη ζωή του ατόμου. Κανένας μεγάλος αθλητής δεν γεννήθηκε γνωρίζοντας τις ψυχολογικές τεχνικές ή έχοντας τις απαραίτητες ψυχολογικές δεξιότητες που θα τον έκαναν πνευματικά σκληρό, ανθεκτικό και ψυχολογικά έτοιμο, αλλά αντίθετα, τις έμαθαν και τις ανέπτυξαν κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς τους. Ας βοηθήσουμε, λοιπόν, τα παιδιά να πιστέψουν στον εαυτό τους, να σκέφτονται θετικά και να προσπαθούν πάντα για το καλύτερο. Γιατί όπως έχει αποδειχθεί: «τα μεγάλα πράγματα τα καταφέρνουν ταλαντούχοι άνθρωποι που πιστεύουν ότι θα τα καταφέρουν». (Warren Bennis)