Η ημικρανία ως ψυχοσωματική διαταραχή

Μία συναισθηματική (κοινώς "νευρωτική") υπερένταση προκαλεί σύσπαση των μυών που περιβάλλουν το κρανίο και ακολούθως συστολή των αγγείων, που φέρνει κεφαλαλγίες, δηλαδή πονοκέφαλο. Αντίθετα η ημικρανία έχει έναν εντελώς διαφορετικό μηχανισμό, τον οποίο πρώτος εντόπισε ο Γαληνός της Περγάμου, ο οποίος και χρησιμοποιούσε τον όρο ημικρανία (μισό κρανίο), από όπου και προήλθε ο όρος που χρησιμοποιούμε σήμερα.

Η ημικρανία είναι μία χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες μέτριες έως έντονες κεφαλαλγίες, συχνά σε συνδυασμό με μια σειρά από συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Πονοκέφαλοι ημικρανικού τύπου αρχίζουν, κατά κανόνα, από τη μία πλευρά του κρανίου και συνοδεύονται από ναυτία και οπτικές διαταραχές. Ο φυσιολογικός τους μηχανισμός, συνίσταται στην διαστολή του αρτηριακού συστήματος του εγκεφάλου, συνήθως ενός από τους κλάδους της καρωτίδας, και συνδέεται με μία υπερπαραγωγή ποσταγλανδινών.

Η ημικρανία συνήθως παρουσιάζεται με τη μορφή αυτοπεριοριζόμενων, υποτροπιαζόντων και έντονων κεφαλαλγιών που συνδέονται με συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η ένταση του πόνου, η διάρκεια αλλά και η συχνότητα της κρίσης ποικίλλουν. Μία ημικρανία που διαρκεί περισσότερο από 72 ώρες ονομάζεται χρόνια ημικρανία. 

Υπάρχουν τέσσερις πιθανές φάσεις σε μία ημικρανία, αν και δεν είναι απαραίτητο να παρουσιαστούν όλες:

1.Η πρόδρομη φάση, με συμπτώματα τα οποία εμφανίζονται ώρες ή ημέρες πριν από την κεφαλαλγία

2.Η φάση αύρας, η οποία προηγείται του πονοκεφάλου

3.Η φάση της κεφαλαλγίας, επίσης γνωστή ως φάση του πονοκεφάλου

4.Η φάση ανάρρωσης, με συμπτώματα που παρουσιάζονται μετά το τέλος μιας κρίσης ημικρανίας.

Η ημικρανία χωρίζεται σε επτά υποκατηγορίες (κάποιες από τις οποίες περιλαμβάνουν περαιτέρω υποκατηγορίες):

1.Ημικρανία χωρίς αύρα, ή "κοινή ημικρανία", που αφορά κεφαλαλγίες ημικρανίας που δεν συνοδεύονται από μία αύρα.

2.Ημικρανία με αύρα, ή "κλασσική ημικρανία", συνήθως προϋποθέτει κεφαλαλγίες ημικρανίας που συνοδεύονται από μία αύρα. Λιγότερο συνηθισμένα, μία αύρα μπορεί να συμβεί χωρίς κεφαλαλγία, ή κεφαλαλγία χωρίς ημικρανία. Δύο άλλοι τύποι είναι η οικογενής ημιπληγική ημικρανία και η σποραδική ημιπληγική ημικρανία, όπου ένα άτομο έχει ημικρανίες με αύρα και με συνοδό αδυναμία κίνησης. Σε περίπτωση που ένας συγγενής είχε την ίδια κατάσταση, αποκαλείται "οικογενής", διαφορετικά αποκαλείται "σποραδική". Άλλος ένας τύπος ημικρανίας βασικού τύπου, όπου η κεφαλαλγία και η αύρα συνοδεύονται από δυσκολία στην ομιλία, περιστροφή κόσμου, κουδούνισμα στα αυτιά, ή ένα αριθμό άλλων συμπτωμάτων που σχετίζονται με το εγκεφαλικό στέλεχος, αλλά όχι την αδυναμία κίνησης. Αυτός ο τύπος αρχικά θεωρήθηκε ότι οφειλόταν στους σπασμούς της βασικής αρτηρίας, της αρτηρίας που τροφοδοτεί το εγκεφαλικό στέλεχος.

3.Περιοδικά σύνδρομα παιδικής ηλικίας που είναι συνήθως πρόδρομοι της ημικρανίας περιλαμβάνουν σύνδρομο κυκλικών εμετών (περιστασιακές περίοδοι έντονων εμετών), κοιλιακή ημικρανία (κοιλιακός πόνος, συνοδευόμενος συνήθως από ναυτία), και τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο της παιδικής ηλικίας (περιστασιακές επιθέσεις ιλίγγου).

4.Ημικρανία αμφιβληστροειδούς περιλαμβάνει κεφαλαλγίες ημικρανίας που συνοδεύονται από οπτικές διαταραχές ή ακόμα προσωρινή τύφλωση στο ένα μάτι.

5.Οι επιπλοκές της ημικρανίας περιγράφουν κεφαλαλγίες ημικρανίας και/ή αύρες που είναι ασυνήθιστα μεγάλες ή ασυνήθιστα συχνές, ή συνδέονται με κρίση ή αλλοίωση του εγκεφάλου.

6.Η πιθανή ημικρανία περιγράφει συνθήκες που έχουν μερικά χαρακτηριστικά των ημικρανιών, αλλά όπου δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να διαγνωσθεί ως ημικρανία με βεβαιότητα. (με την παρουσία συντρέχουσας υπερβολικής χρήσης φαρμάκων).

7.Η χρόνια ημικρανία είναι μία επιπλοκή ημικρανιών και είναι μία κεφαλαλγία που πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια για την κεφαλαλγία ημικρανίας και συμβαίνει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα, μεγαλύτερη ή ίση με 15 ημέρες το μήνα για περισσότερο από 3 μήνες.

Η βασική αιτία της ημικρανίας παραμένει άγνωστη. Ωστόσο θεωρείται ότι αυτή σχετίζεται με ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Περίπου στα 2/3 των περιπτώσεων υπάρχει κληρονομικότητα, γι' αυτό και άτομα που προσβάλλονται από ημικρανία, συχνά προέρχονται από οικογένεια όπου μέλη της πάσχουν από αυτήν. Η ημικρανία σπανίως εμφανίζεται εξαιτίας μίας μονογονιδιακής ανωμαλίας. Ένας αριθμός των ψυχολογικών διαταραχών που σχετίζονται με την εμφάνιση της ημικρανίας περιλαμβάνουν: την κατάθλιψη, το άγχος, και την διπολική διαταραχή. Γενικά ο μηχανισμός της ημικρανίας ενεργοποιείται από ασύνειδες συναισθηματικές συγκρούσεις, που έχουν την προέλευσή τους στην παιδική ηλικία και ελκύονται από διάφορες ψυχοπιεστικές συνθήκες ζωής, οι οποίες είναι δύσκολο να προσδιοριστούν.

Άτομα που προσβάλλονται από ημικρανία, μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που εμποδίζει την εκδήλωση συναισθημάτων θυμού ή αγανάκτησης. Τα άτομα αυτά μετατρέπουν τα εχθρικά τους συναισθήματα σε φιλοδοξία και σε επιδίωξη της επιτυχίας, δημιουργώντας γύρω τους μία ατμόσφαιρα μεγάλων προσδοκιών και υπερβολοκών απαιτήσεων. Τα άτομα που υποφέρουν από ημικρανία είναι κατά κανόνα ευφυείς και έχουν πλήθος γνώσεων σε διαφορετικούς τομείς. Αν και επιδέξιοι στις κοινωνικές τους σχέσεις, είναι μάλλον δύσκαμπτοι στον χαρακτήρα, τελειοκρατικοί και δογματικοί.

Η πρόληψη του φαινομένου της ημικρανίας, συνίσταται σε όσους εμφανίζουν ημικρανία όχι περισσότερο από δύο-τρεις ημέρες την εβδομάδα, και δεν μπορούν να ενταχθούν στους πάσχοντες που προδιαγράφονται για οξείες κρίσεις, ή σε αυτούς που υποφέρουν από σοβαρές κρίσεις συνδυασμένες και από άλλες ψυχοσωματικές διαταραχές που δεν μπορούν εύκολα να ελεγχθούν και χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης. Γι' αυτό άλλωστε σε οξείες μορφές ενδείκνυται η φαρμακευτική αγωγή (μόνον από νευρολόγους ή ψυχίατρους) και χειρουργική επέμβαση.

Η προληπτική θεραπεία της ημικρανίας περιλαμβάνει μεταβολές στον τρόπο ζωής μέσα από την ψυχανάλυση. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τον βασικό σκοπό της ψυχανάλυσης, δηλαδή μέσα από την άρση της απώθησης, επέρχεται η επάνοδος στο συνειδητό ξεχασμένων, δηλαδή απωθημένων βιωμάτων και κυρίως η προοδευτική σύνθεση του προηγούμενα απωθημένου υλικού με τα δομικά στοιχεία της προσωπικότητας, η οποία αρχίζει έτσι να μεταβάλλεται. Επίσης μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο διατροφής, αποφυγή ειδικών φώτων (σε νυχτερινά κέντρα συνήθως όπου ο φωτισμός είναι ασυνεχής και έντονος ή υπερβολικά χαμηλός), ήχων ή οσμών, αποφυγή αλλαγών στην υγρασία ή τη βαρομετρική  πίεση, αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος κλπ.

Ζωγραφιά Αντωνιάδου
Ψυχαναλύτρια-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
www.zografia-andoniadou.gr
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.