Καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ)

Η πρόληψη του ΚΠΕ έχει δύο σκέλη. Το πρώτο αναφέρεται σαν πρωτογενής πρόληψη και αφορά την αναζήτηση και αντιμετώπηση των περιβαλλοντικών παραγόντων που σχετίζονται με τη νόσο. Το δεύτερο-δευτρογενής πρόληψη, έχει να κάνει με τον έλεγχο (screening) του πληθυσμού για ΚΠΕ, δηλαδή την προσπάθεια ανεύρεσης της νόσου σε ασυμπτωματικά άτομα  και επικεντρώνεται στην ανίχνευση και αφαίρεση των κλινικά σημαντικών- προχωρημένων αδενωμάτων και στην πρωιμότερη διάγνωση.

Πρωτογενής πρόληψη

Δεδομένα που μπορεί να αντλήσει κανείς σε πολυάριθμες μελέτες από την διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται παρακάτω:

1) Η μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κρέατος σχετίζεται με κίνδυνο ΚΠΕ κατά 70%, ενώ το κοτόπουλο και τα ψάρια έδειξαν αρνητική συσχέτιση

2) Δίαιτα πλούσια σε ζωικό λίπος αυξάνει τον κίνδυνο ΚΠΕ, ενώ σε φρούτα, λαχανικά και ίνες τον μειώνει

3) Η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατάχρηση οινοπνευματωδών, η απουσία φυσικής άσκησης και δραστηριότητας συνδέονται θετικά με την ανάπτυξη ΚΠΕ

4) Η ασπιρίνη, το ασβέστιο, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η ορμονική θεραπεία αποκατάστασης και οι αντιοξειδωτικές ουσίες με κυριώτερη την βιταμίνη C φαίνεται να προστατεύουν από τον ΚΠΕ. Πιθανές όμως παρενέργειες από τη χρόνια λήψη των παραπάνω ουσιών δεν έχουν συναξιολογηθεί με την πιθανή προστασία από ΚΠΕ και προς το παρόν η χρήση τους σαν προληπτικά του ΚΠΕ φάρμακα δε συνίσταται.

Με γνώμονα τα παραπάνω είναι εμφανές πως κάθε στρατηγική πρωτογενούς πρόληψης του ΚΠΕ, περιλαμβάνει την προσπάθεια ενημέρωσης και καθοδήγησης του πληθυσμού για κατανόηση των κατάλληλων διαιτητικών συνηθειών.

Δευτερογενής πρόληψη

Καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη της νόσου φαίνεται πως αποτελεί η πρώιμη διάγνωση, αφού αρχώμενη στο εντερικό τοίχωμα νόσος συνδέεται με 5ετή επιβίωση μεγαλύτερη του 90%.

Είναι πλέον τεκμηριωμένο, ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ΚΠΕ (80%), αναπτύσσονται σε έδαφος αδενωματώδους πολύποδα και η πορεία εξέλιξης και εξαλλαγής* του πολύποδα διαρκεί πάνω από 10 έτη. Βέβαια δεν εξαλλάσονται όλοι οι πολύποδες του παχέος εντέρου αλλά ένα ποσοστό αυτών που είναι συνηθέστερα αδενώματα (ιστολογική διάγνωση) και μάλιστα αυτά που ονομάζουμε "προχωρημένα αδενώματα" και είναι μεγέθους >1εκ., με υψηλόβαθμη δυσπλασία ή έντονο το λαχνωτό στοιχείο (ιστολογική διάγνωση). Τα παραπάνω είναι συχνώτερα μετά την ηλικία των 50 ετών.

Στις μέρες μας ο έλεγχος του γενικού πληθυσμού για ΚΠΕ μπορεί να γίνει με διάφορες μεθόδους, που διακρίνονται σε 2 γενικές κατηγορίες : τα test κοπράνων (που ανιχνεύουν αιμοσφαιρίνη η DNA κυττάρων που αποπίπτουν) και τις εξετάσεις ελέγχου ανατομικών δομών όπως είναι η κολονοσκόπηση (gold standard), η σιγμοειδοσκόπηση, ο βαριούχος υποκλισμός και εικονική κολονοσκόπηση.

Με βάση τα παραπάνω παραθέτω οδηγίες ελέγχου σε ασυμπτωματικό πληθυσμὀ για πρώιμη διάγνωση ΚΠΕ και αδενωματωδών πολυπόδων σε γυναίκες και άνδρες συνήθους κινδύνου ηλικίας 50 ετών και άνω.

Έτσι λοιπόν, η πρώτη Κολονοσκόπηση (έλεγχος όλου του παχέος εντέρου-έως και τον τελικό ειλεό), πρέπει να γίνεται στα 50 έτη.

Εφόσον η πρώτη Κολονοσκόπηση είναι φυσιολογική μετά 5 έτη (ηλικία 55 έτων) θα πρέπει να γίνει Σιγμοειδοσκόπηση (είσοδος του ενδοσκοπίου έως τα 40εκ. ή έως της σπληνικής καμπής). Δηλαδή μετά την αρχική Κολονοσκόπηση στα 50 έτη θα πρέπει ανά 5ετία να γίνεται ενδοσκόπηση του παχέος εντέρου.

Επίσης από τα 50 έτη και μετά, μία φορά το χρόνο πρέπει να γίνεται test κοπράνων για ανίχνευση αιμοσφαιρίνης.

Συμπερασματικά…

Η πρώτη Κολονοσκόπηση για άτομα μη αυξημένου κινδύνου** πρέπει να γίνεται στα 50 έτη και στη συνέχεια ενδοσκοπική παρακολούθηση του εντέρου να γίνεται ανά 5ετία ενώ κάθε χρόνο μετά από αυτή την ηλικία πρέπει να γίνεται και test κοπράνων.

Καταλήγοντας λοιπόν θα έλεγα:

"το προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν εστί".

* λέγοντας εξαλλαγή εννοούμε τη μετάπτωση του πολύποδα από καλοήθη σε κακοήθη

**Άτομα αυξημένου κινδύνου για ΚΠΕ είναι:

-ασθενείς με πολύποδες ή ΚΠΕ

-ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή ΚΠΕ

-ασθενείς με σύνδρομα πολυποδιάσεως

-ασθενείς με Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου-ΙΦΝΕ-(Ελκώδης κολίτις και Νόσος Crohn)